7 października 2009 r. odbyło się 41. posiedzenie Senatu.

Po rozpoczęciu obrad senatorowie minutą ciszy uczcili pamięć zmarłego kilka dni temu Marka Edelmana, jednego z przywódców powstania w warszawskim getcie, lekarza kardiologa i działacza opozycji demokratycznej w PRL.

Uchwała w sprawie uczczenia pamięci generała Kazimierza Pułaskiego
(1745-1779), bohatera Rzeczypospolitej Polskiej i Stanów Zjednoczonych Ameryki, w 230. rocznicę śmierci

Senat podjął jednogłośnie uchwałę w sprawie uczczenia pamięci generała Kazimierza Pułaskiego. Jak podkreślono w przyjętym tekście, Amerykanie i Polacy pamiętają zasługi Pułaskiego, który "walcząc o wolność Ameryki, oddał swoje życie za Polskę".

Senatorowie przypomnieli, że Kazimierz Pułaski po przystąpieniu w marcu 1768 r. do konfederacji barskiej, zawiązanej przez obywateli broniących Rzeczypospolitej przed uzależnieniem od Rosji, bronił przed Rosjanami Jasnej Góry i Berdyczowa, zwyciężał pod Podhorelami i Słonimiem, Myszą i Nołczadzią.

"Z rodzinnego wareckiego domu wyniósł Kazimierz Pułaski głębokie przywiązanie do wolności, niepodległości, do ideałów republikańskich i demokratycznych, wyniósł też wielkie umiłowanie Ojczyzny. Swoje życie poświęcił walce o te - bliskie także nam - ideały na polskiej i amerykańskiej ziemi. Często potem Polacy i Amerykanie ramię w ramię walczyli w obronie wspólnych wartości i dzieje się tak do dziś" - podkreślono w uchwale.

Senatorowie zaznaczyli również, że w Stanach Zjednoczonych corocznie 11 października, w ustanowiony uchwałą Kongresu Dzień Pułaskiego, Piątą Aleją w Nowym Jorku przechodzi poświęcona temu bohaterowi parada. A pomniki i posągi Pułaskiego, "ojca kawalerii amerykańskiej", stoją w wielu miastach tego kraju.

Izba w uchwale zwróciła się także z apelem do nauczycieli i wychowawców o popularyzację wśród młodzieży postaci Kazimierza Pułaskiego: "Niech w sztafecie pokoleń, wśród imion tych, dzięki którym istnieje Rzeczpospolita, znajdzie się osoba Kazimierza Pułaskiego, niech zachowana zostanie w zbiorowej pamięci".

Ustawa o zmianie ustawy o Banku Gospodarstwa Krajowego - przyjęta
z poprawkami

Nowelizację Sejm uchwalił 10 września 2009 r. na podstawie projektu poselskiego. Jej celem jest umożliwienie zasilenia funduszy własnych BGK poprzez zwiększenie jego funduszy uzupełniających. Jedną z form ich zwiększenia jest możliwość zaciągnięcia tzw. pożyczki podporządkowanej, czyli pożyczki ze środków budżetu państwa, udzielanej przez ministra finansów. W ramach takich pożyczek państwo będzie mogło przejmować papiery dłużne, emitowane przez BGK.

Ustawę rozpatrzyła Komisja Budżetu i Finansów Publicznych i rekomendowała Izbie wprowadzenie do ustawy dwóch poprawek. Poprawka pierwsza ma charakter redakcyjny, a druga uniemożliwia kształtowanie w drodze rozporządzenia treści i trybu zawarcia umowy między Skarbem Państwa a BGK; ma być to uregulowane w umowie pomiędzy stronami. W wyniku głosowania Senat poparł propozycje komisji.

Teraz poprawki rozpatrzy Sejm.

Poprawki do ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług

Sejm uchwalił ustawę na podstawie projektu rządowego 25 września 2009 r. Dostosowuje ona polskie prawo do zmienionych przepisów wspólnotowych, dotyczących zakresu miejsca świadczenia usług, zwrotu VAT podatnikom mającym siedzibę w innym państwie członkowskim niż państwo zwrotu oraz w zakresie wspólnego systemu podatku w celu zwalczania uchylania się od opodatkowania w związku z transakcjami wewnątrzwspólnotowymi.

Nowelizacja przewiduje, że podatek VAT od usług świadczonych za granicą będzie pobierany w kraju, w którym siedzibę ma firma nabywcy takiej usługi, a nie tam, gdzie siedzibę ma firma świadcząca usługę.

W stosunku do usługobiorców niebędących podatnikami utrzymano zasadę, iż podatek będzie rozliczany zgodnie z siedzibą lub miejscem zamieszkania usługodawcy, chyba że usługi wykonują pośrednicy - wówczas miejscem świadczenia jest miejsce, w którym dokonywana jest transakcja.

W ustawie określono także miejsce świadczenia dla poszczególnych rodzajów usług, które wymagają odrębnego wskazania z uwagi na specyfikę usługi, np. dotyczące nieruchomości, transport, wstęp na imprezy kulturalne, usługobiorcę (podatnik lub konsument niebędący podatnikiem) lub usługodawcę (siedziba na terytorium Wspólnoty Europejskiej lub poza nią).

Podatnikom umożliwiono składanie wniosku o zwrot podatku zapłaconego w innym państwie członkowskim we właściwym dla podatnika urzędzie skarbowym. Prawo zwrotu przysługuje także podmiotom niemającym siedziby w kraju. Podmioty zagraniczne z krajów UE będą mogły składać wnioski w formie elektronicznej, podmioty niemające siedziby na terytorium innego państwa członkowskiego natomiast - na piśmie.

Nowelizację rozpatrzyła Komisja Budżetu i Finansów Publicznych, która zaproponowała wprowadzenie do niej trzech poprawek.

Ostatecznie w wyniku głosowania Senat przyjął dwie poprawki. Pierwsza doprecyzowuje pojęcie podatnika tak, aby objęło swym zakresem podmioty gospodarcze w państwach trzecich, w których nie ma podatku od wartości dodanej czy podatku o podobnym charakterze. Poprawka druga ma na celu doprecyzowanie czynności, jakie podatnik obowiązany jest podjąć w razie zmiany proporcji, w jakiej towary lub usługi związane są z wykonywaniem czynności dających prawo do obniżenia kwoty podatku należnego.

Ustawa wróci teraz do Sejmu.

Ustawa o zmianie ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych - przyjęta bez poprawek

Sejm uchwalił ustawę na podstawie projektu rządowego, 10 września 2009 r. Upraszcza ona przepisy dotyczące udostępniania w formie elektronicznej dzienników urzędowych oraz zbiorów aktów prawa miejscowego stanowionych przez powiat lub gminę. Nakłada też na organy wydające te dzienniki obowiązek prowadzenia ich w formie elektronicznej wraz ze skorowidzami.

Nowelizację rozpatrzyła Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej, która rekomendowała Izbie przyjęcie ustawy bez poprawek. Senat jednogłośnie poparł stanowisko komisji.

Informacja dla Sejmu i Senatu o udziale Rzeczypospolitej Polskiej
w pracach Unii Europejskiej w okresie styczeń-czerwiec 2009 roku,
podczas prezydencji czeskiej

Informację przedstawił senatorom podsekretarz stanu w Urzędzie Komitetu Integracji Europejskiej Maciej Szpunar. Jak stwierdził na wstępie, czeska prezydencja okazała się niezwykle trudna. Na samym początku Czesi musieli zmierzyć się z dwoma bardzo poważnymi kryzysami: kryzysem dostaw gazu z Rosji na terytorium Unii Europejskiej, a także napiętą sytuacją w Strefie Gazy.

W połowie przewodnictwa, 24 marca 2009 r., czeska izba poselska uchwaliła wotum nieufności wobec centroprawicowego rządu Mirka Topolánka. To także utrudniło sprawowanie prezydencji. W pierwszej połowie 2009 r. odczuwalny był światowy kryzys finansowo-gospodarczy, co wiązało się z koniecznością podjęcia działań niezaplanowanych przez czeską prezydencję. Wszystkie te zdarzenia spowodowały, że to, co Czesi zamierzyli sobie jako priorytety prezydencji, zeszło na drugi plan, a w pierwszej kolejności musieli się zmierzyć z  problemami zewnętrznymi.

W opinii wiceministra M. Szpunara, pomimo tych trudności Czechom udało się sprawnie zarządzać procesem decyzyjnym w Unii Europejskiej. W odbiorze medialnym, szczególnie na zachodzie Europy, czeska prezydencja spotkała się z bardzo krytyczną oceną, obiektywny obraz Republiki Czeskiej powinien być jednak o wiele bardziej pozytywny.

Główne priorytety prezydencji czeskiej to przede wszystkim kwestie ekonomiczne i finansowe w związku z kryzysem, polityka energetyczna i Partnerstwo Wschodnie. Zeszły one jednak na dalszy plan z powodu sytuacji, której czescy politycy nie byli w stanie przewidzieć.

Prezydencji czeskiej udało się doprowadzić do osiągnięcia porozumienia w sprawie wspólnotowej części europejskiego planu naprawy gospodarczej, tak zwanego recovery plan, i ustalenia 5 mld euro. Rozdzielono środki w dziedzinie energii, dostępu do szerokopasmowego Internetu, działań związanych ze wspólną polityką rolną, spełniając polskie postulaty.

W ramach działań antykryzysowych czeska prezydencja zorganizowała 1 marca 2009 r. nieformalny szczyt Rady Europejskiej, podczas którego ustalono i podjęto zobowiązania, że sposobem zwalczania kryzysu i jego skutków nie mogą być działania protekcjonistyczne, kwestionujące funkcjonowanie czterech swobód wspólnotowych. Z polskiego punktu widzenia był to niezwykle ważny sygnał. Polska to bowiem jeden z krajów, które uważały, że nie należy wykorzystywać kryzysu do działań protekcjonistycznych.

Prezydencja czeska podjęła także skuteczne działania, mające na celu przygotowanie spójnego wspólnego stanowiska Unii Europejskiej na szczyt ministrów finansów i prezesów banków centralnych 20 największych gospodarek świata, tak zwany G20, w Londynie. Ustalono wówczas, że konieczne jest wzmocnienie regulacji nadzorczych nad globalnym systemem finansowym i wsparcie oraz wzmocnienie roli i zasobów Międzynarodowego Funduszu Walutowego.

W trakcie prezydencji czeskiej, także zgodnie z oczekiwaniami Polski, zostały podjęte działania w zakresie reformy systemu nadzoru finansowego w Unii Europejskiej.

Zdaniem wiceministra M. Szpunara do sukcesów czeskiej prezydencji należy zaliczyć także doprowadzenie do kompromisu państw członkowskich w zakresie obniżonych stawek VAT na niektóre towary.

Jak stwierdził wiceminister, rząd RP z zadowoleniem przyjął wyniki prac prezydencji czeskiej w zakresie wzmocnienia trzeciego filaru europejskiej polityki energetycznej "Bezpieczeństwo dostaw energii i tras jej przesyłu do Unii Europejskiej". Dzięki wysiłkom prezydencji zatwierdzono propozycje komisji zawarte w tak zwanym drugim strategicznym przeglądzie energetycznym, zobowiązano komisje i państwa członkowskie do realizacji celu polegającego na zapewnieniu dostaw surowców energetycznych w ramach wspólnego rynku. Komisja Europejska zobowiązała się do przedstawienia projektu rozporządzenia w sprawie bezpieczeństwa dostaw gazu, służącego wzmocnieniu wspólnotowych mechanizmów solidarnej reakcji państw członkowskich na wypadek kryzysu dostaw gazu.

Polska z zadowoleniem przyjęła przede wszystkim trzy decyzje w sprawach energetyki: plan naprawy gospodarki europejskiej, czyli recovery plan (gazociąg bałtycki, terminal LNG w Świnoujściu i elektrownia w Bełchatowie), zakończenie prac nad trzecim pakietem liberalizacyjnym dla rynku energii elektrycznej i gazu ziemnego oraz osiągnięcie porozumienia w zakresie wzmocnienia przepisów dotyczących bezpieczeństwa zaopatrzenia rynku w paliwa.

Wiceminister M. Szpunar omówił też trzeci z  głównych priorytetów prezydencji czeskiej, czyli Partnerstwo Wschodnie. Za sukces uznał pierwszy szczyt Partnerstwa Wschodniego w Pradze 7 maja 2009 r. Zobowiązano wówczas Komisję Europejską, prezydencję czeską, a także następne prezydencje do podjęcia działań implementacyjnych w zakresie Partnerstwa Wschodniego. W ramach tego partnerstwa wyróżnione są cztery platformy: pierwsza do spraw demokracji, dobrego zarządzania i stabilności, druga do spraw integracji gospodarczej, konwergencji z politykami Unii Europejskiej, trzecia do spraw energii i czwarta do spraw kontaktów międzyludzkich. W konkluzji czerwcowego posiedzenia Rady Europejskiej znalazł się zapis, podkreślający konieczność skoncentrowania się na skutecznej i efektywnej implementacji Partnerstwa Wschodniego, i to zarówno w wymiarze dwu-, jak i wielostronnym.

Wiceminister M. Szpunar zwrócił także uwagę na bardzo ważne, jego zdaniem, kwestie, które pojawiły się w trakcie tej prezydencji. Pierwsza to badania, Europejski Instytut Innowacji i Technologii. W ramach prezydencji Czesi kontynuowali prace nad projektami dokumentów wspólnotowych dotyczących rozwoju zasobów ludzkich, mobilności pracowników, zwiększenia współpracy europejskich jednostek naukowych. Podjęto dyskusję na temat działań na rzecz realizacji wizji Europejskiej Przestrzeni Badawczej w roku 2020 w kontekście tak zwanego procesu lublańskiego. Pomimo zapowiedzi nie została jednak przez prezydencję czeską potraktowana jako priorytet tak zwana piąta swoboda rynku wewnętrznego, dotycząca swobody przepływu wiedzy, innowacji i technologii w Unii Europejskiej, która, zdaniem rządu polskiego, jest jednym z najistotniejszych elementów tworzenia Europejskiej Przestrzeni Badawczej.

W trakcie prezydencji czeskiej zakończono prace nad nowelizacją rozporządzenia dotyczącego roamingu w Unii Europejskiej, która zawiera kolejne obniżki cen usług roamingowych.

W kwestii ochrony praw własności intelektualnej prezydencja czeska kontynuowała prace nad rozporządzeniem w sprawie patentu wspólnotowego i europejskiego. Dotyczyły one stworzenia jednego patentu europejskiego ważnego we wszystkich państwach członkowskich i niektórych państwach sąsiednich. Przewidziano także jednolitą jurysdykcję dla sporów związanych z tymi patentami, z naruszaniem patentu i jego rejestracją. Dla Polski ważne jest, że ten patent ma być prosty, tani i skuteczny, tak aby także mniejsi przedsiębiorcy mogli korzystać z jego dobrodziejstw.

Jeśli chodzi o zatrudnienie i politykę społeczną, to, w opinii wiceministra M. Szpunara, szczególnie pozytywnie należy ocenić działania prezydencji czeskiej w kwestii urzeczywistnienia swobody przepływu pracowników i podkreślenia korzyści z tego wynikających.

Jak zaznaczył podsekretarz stanu w Urzędzie Komitetu Integracji Europejskiej, rząd Polski wyraża zadowolenie z powodu podejmowania przez prezydencję czeską działań wdrażających tak zwaną ideę flexicurity, czyli łączenie elementów elastyczności stosunku pracy z zapewnieniem odpowiedniej ochrony socjalnej. Prezydencji czeskiej nie udało się natomiast osiągnąć kompromisu w ramach nowelizacji dyrektywy o czasie pracy. Rząd polski zajmował tu dość konsekwentne stanowisko. Ostatecznie nie dokonano zmiany w tym zakresie.

W dziedzinie wspólnej polityki rolnej prezydencji czeskiej nie udało się wypracować takiego tekstu konkluzji w sprawie przyszłości polityki rolnej, który uzyskałby jednomyślne wsparcie wszystkich państw członkowskich.

Wbrew założeniom ujętym w priorytetach prezydencji czeskiej, a także wbrew oczekiwaniom strony polskiej prezydencja nie podjęła negocjacji wielostronnych w ramach Rundy Rozwojowej Doha Światowej Organizacji Handlu. Wiceminister M. Szpunar negatywnie ocenił także brak inicjatywy prezydencji czeskiej w sprawie projektu legislacyjnego Komisji Europejskiej, nowelizującego reżim pomocy dla osób najbardziej potrzebujących.

W dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych prezydencja czeska nie wykazała się dużą aktywnością. Została podjęta decyzja w sprawie Systemu Informacyjnego Schengen II, projektu teleinformatycznego wykorzystywanego przy ochronie granic wewnętrznych. W dziedzinie wymiaru sprawiedliwości odnotowano postępy związane z realizacją tak zwanego projektu e-prawo, który w znacznym stopniu ułatwia dostęp do wymiaru sprawiedliwości obywatelom Unii Europejskiej.

Wiceminister M. Szpunar zaznaczył, że rząd przyjmuje z zadowoleniem przedstawione przez prezydencję wnioski dotyczące zmiany decyzji ramowej w sprawie zwalczania wykorzystywania seksualnego dzieci i pornografii dziecięcej, a także zmiany decyzji ramowej w sprawie zwalczania handlu ludźmi. Decyzja Rady w sprawie ustanowienia europejskiego systemu przekazywania informacji z rejestrów skazanych w znaczny sposób ułatwi współpracę w sprawach karnych. Osiągnięto także porozumienie w zakresie decyzji ramowej w sprawie zapobiegania sporom o właściwość w postępowaniu karnym. Inicjatorem tego projektu była także Polska.

Wiceminister zwrócił też uwagę na znikomą liczbę konkretnych działań prezydencji czeskiej w zakresie polityki handlowej. Nie uczyniono wiele w zakresie nowego zdefiniowania relacji handlowych z takimi państwami, jak Stany Zjednoczone, Kanada, Japonia, Australia, Nowa Zelandia. Odnosząc się do negocjacji handlowych z najbliższymi sąsiadami Unii Europejskiej, trzeba odnotować, że w okresie prezydencji czeskiej doszło do zawiązania przez Federację Rosyjską, Kazachstan i Białoruś unii celnej. To szczególnie istotne z uwagi na negocjacje tych krajów w sprawie przystąpienia do WTO. Wiceminister M. Szpunar poinformował, że rząd z niepokojem odnotowuje, iż kraje te tymczasowo zawiesiły wszystkie negocjacje akcesysjne, gdyż będą przystępować do WTO już jako unia celna, a nie pojedyncze państwa, a to opóźni proces integracji tych państw w ramach Światowej Organizacji Handlu.

Podsumowując, wiceminister M. Szpunar stwierdził, że prezydencja czeska była przez Polskę pilnie i  szczegółowo obserwowana, głównie ze względu na przygotowania do polskiej prezydencji. "Będziemy chcieli uniknąć tych błędów, które popełniła prezydencja czeska. Nie zmienia to faktu, że ogólna konkluzja rządu jest taka, iż rząd czeski wykazał się jednak dużą sprawnością administracyjną. Pamiętajmy o tym, że okres ich prezydencji przypadł na czasy szczególnie trudne w wymiarze międzynarodowym" - powiedział na zakończenie podsekretarz stanu w Urzędzie Komitetu Integracji Europejskiej.

Następnie odpowiadał na liczne szczegółowe pytania senatorów. Przeprowadzono także dyskusję na temat przedstawionej informacji.

Uchwała w sprawie ustanowienia roku 2010 Rokiem Fryderyka Chopina

Izba podjęła jednogłośnie uchwałę ustanawiającą rok 2010 Rokiem Fryderyka Chopina. W ten sposób Senat składa hołd najwybitniejszemu polskiemu kompozytorowi, "pomny jego zasług dla kultury narodowej i ogólnoświatowej, pragnąc utrwalić sławę wielkiego Polaka, przypominając, że Jego twórczość przyczynia się do rozwoju światowej pianistyki".

Ponadto Izba przyjęła bez poprawek następujące ustawy:

• o ratyfikacji Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Nowej Zelandii w sprawie Programu Zwiedzaj i Pracuj (Working Holiday Scheme), podpisanej w Warszawie dnia 9 maja 2008 roku,

• o ratyfikacji Umowy między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec o oznakowaniu i utrzymaniu wspólnej granicy na odcinkach lądowych i wodach granicznych oraz powołaniu Stałej Polsko-Niemieckiej Komisji Granicznej, podpisanej w Warszawie dnia 16 września 2004 roku,

• o ratyfikacji Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Państwa Kataru w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu, podpisanej w Doha dnia 18 listopada 2008 r.,

• o ratyfikacji Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Serbii o współpracy i wzajemnej pomocy w sprawach celnych, podpisanej w Warszawie dnia 15 maja 2007 r.

Oświadczenia

Po wyczerpaniu porządku 41. posiedzenia oświadczenia złożyli senatorowie: Piotr Kaleta, Małgorzata Adamczak, Lucjan Cichosz, Władysław Dajczak, Janina Fetlińska, Maciej Grubski, Tadeusz Gruszka, Ryszard Knosala, Sławomir Kowalski, Maciej Klima, Stanisław Kogut, Władysław Ortyl, Bohdan Paszkowski, Wojciech Skurkiewicz, Andrzej Szewiński, Grzegorz Wojciechowski.