1 i 2 lipca 2009 r. odbyło się 36. posiedzenie Senatu.

Ustawa o zmianie ustawy o działalności ubezpieczeniowej oraz ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych - przyjęta bez poprawek

Sejm uchwalił rozpatrywaną nowelizację z przedłożenia poselskiego na 43. posiedzeniu, 18 czerwca 2009 r. Zmierza ona do zastąpienia obecnie obowiązującego progu 33% głosów na walnym zgromadzeniu lub udziału w kapitale zakładowym, po przekroczeniu którego zakład ubezpieczeń obowiązany jest do zawiadomienia organu nadzoru finansowego o nabyciu akcji zapewniających jego przekroczenie, progiem 33 i 1/3%. Z kolei w ustawie o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych próg 33 i 1/3% zostanie dodany do obecnie istniejących.

Inicjatorzy projektu apelowali o jak najszybsze dokonanie nowelizacji, dostosowującej prawo krajowe do regulacji unijnych. Polska miała na ich wprowadzenie czas do 21 marca 2009 r., ale terminu tego nie dotrzymała.

Jak wytłumaczył podczas posiedzenia Senatu wiceminister finansów Jacek Dominik, Polska, kierując się przepisami unijnymi, wprowadziła progi w wysokości 33%. Komisja Europejska uznała jednak, że to nie to samo, co 1/3 głosów, o której mowa w dyrektywie unijnej. Konieczna była więc szybka nowelizacja ustaw. Wiceminister dodał, że wkrótce zostanie przeprowadzona całościowa nowelizacja ustawy ubezpieczeniowej, która zapewni kompleksową zgodność przepisów polskich z unijnymi.

Pracująca nad nowelizacją Komisja Budżetu i Finansów Publicznych wnosiła o jej przyjęcie bez poprawek. Takie stanowisko zajęli senatorowie w trakcie głosowania i poparli (61 głosów za, 1 - przeciw, 29 wstrzymujących się) przyjęcie bez zmian ustawy o zmianie ustawy o działalności ubezpieczeniowej oraz ustawy o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych.

Teraz zostanie ona skierowana do podpisu prezydenta. Ma wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

Senat uchwalił poprawki do ustawy o zmianie ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych oraz ustawy - Prawo bankowe

Ustawę, stanowiącą poselski projekt, Sejm uchwalił na 43. posiedzeniu, 18 czerwca 2009 r. Zmierza ona do skrócenia z 5 do 2 dni terminu, w którym spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe oraz banki są obowiązane do realizacji wpłat gotówkowych i przelewów z tytułu należności publicznoprawnych.

Zdaniem wnioskodawców, rozwój form rozliczania przelewów pomiędzy bankami znacznie ułatwił przekazywanie środków za pomocą systemu bankowego i systemów innych instytucji finansowych. Przelewy w obrębie jednego banku z reguły są realizowane i księgowane natychmiast, przelewy międzybankowe natomiast - tego samego lub następnego dnia roboczego. Dlatego, w opinii wnioskodawców, bezzasadne jest utrzymywanie pięciodniowego terminu na przekazywanie należności publicznoprawnych przez banki i SKOK-i.

Proponowana zmiana miałaby, ich zdaniem, pozytywny wpływ na płynność sektora finansów publicznych bez powodowania przy tym utrudnień dla innych podmiotów rynku finansowego, których systemy dostosowane są obecnie do szybszej niż pięciodniowa realizacji przelewów należności publicznoprawnych.

Jak wyjaśnił senatorom wiceminister finansów Jacek Dominik, chodzi głównie o przelewy zobowiązań podatkowych i ceł. "Praktyka była taka, że środki te były przetrzymywane przez niektóre banki do 5 dni" - powiedział. Według niego mogło to powodować przejściowe kłopoty z płynnością budżetu.

Senator Grzegorz Banaś w trakcie debaty wyrażał obawy, czy SKOK-i będą w stanie przekazywać pieniądze w krótszym niż dotychczas terminie. Jego zdaniem, kasy nie mają możliwości korzystania z mechanizmów przelewów dostępnych dla banków. Złożył poprawkę, mającą zapewnić spółdzielczym kasom prowizje i pozycję rozliczeniową podobną do tej, jaką mają banki.

Wiceminister J. Dominik wyjaśnił, że z informacji Narodowego Banku Polskiego wynika jednak, iż SKOK-i będą w stanie zmieścić się w terminie 2 dni.

Senator Henryk Woźniak, który zaproponował 2 poprawki, zwrócił uwagę, że pieniądze, które "tkwią w systemie rozliczeniowym banków, pracują dla banków, a nie dla budżetu".

Rozpatrująca nowelizację Komisja Budżetu i Finansów Publicznych zgłosiła wniosek o wprowadzenie jednej poprawki.

Ostatecznie Izba postanowiła wprowadzić 3 zmiany do ustawy o zmianie ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych oraz ustawy - Prawo bankowe. Dwie z nich dostosowują do aktualnego stanu prawnego odesłania do wspólnotowego kodeksu celnego. W przepisach przyjętych przez Sejm wskazano, że ostatnia zmiana wspólnotowego kodeksu celnego wynika z aktu dotyczącego warunków przystąpienia Republiki Czeskiej, Republiki Estońskiej, Republiki Cypryjskiej, Republiki Łotewskiej, Republiki Litewskiej, Republiki Węgierskiej, Republiki Malty, Rzeczypospolitej Polskiej, Republiki Słowenii i Republiki Słowackiej oraz dostosowań w traktatach stanowiących podstawę Unii Europejskiej. W rzeczywistości ostatnią zmianę kodeksu stanowi rozporządzenie Rady (WE) nr 1791/2006 z 20 listopada 2006 r.

Uchwalając ostatnią poprawkę, Senat postanowił dodać do ustawy przepis przejściowy. Na jego podstawie do realizacji wpłat gotówkowych i przelewów w tytułu należności publicznoprawnych, rozpoczętych a niezakończonych do dnia wejścia w życie noweli, stosować się będzie przepisy dotychczasowe. W opinii Izby, zapobiegnie to wątpliwościom interpretacyjnym i uczyni zadość wynikającej z art. 2 konstytucji zasadzie ochrony zaufania do prawa.

Teraz poprawki Senatu musi rozpatrzyć Sejm.

Ustawa o zmianie ustawy o obrocie instrumentami finansowymi - przyjęta bez poprawek

W wyniku głosowania Senat postanowił przyjąć bez poprawek (56 głosów za, 35 - przeciw) ustawę o zmianie ustawy o obrocie instrumentami finansowymi. Nowelizację, stanowiącą projekt poselski, Sejm uchwalił na 43. posiedzeniu, 18 czerwca 2009 r. Stwarza ona możliwość czerpania dochodów dzięki posiadaniu praw właściciela spółek tworzących Giełdę Papierów Wartościowych. To zgodne z powszechnie obowiązującym prawem, według którego istotą takiej działalności jest uzyskiwanie dochodów z zysków wypracowywanych przez spółki przez ich właścicieli.

Komisja Budżetu i Finansów Publicznych podzieliła pogląd Sejmu, przedstawiony w ustawie, a wcześniej wyrażony we wniosku, że nie ma żadnych powodów, by Skarb Państwa nie czerpał dochodów z posiadanych praw własności, zwłaszcza że chodzi o wielkości istotne z punktu widzenia budżetu państwa, bo to setki milionów złotych. Jej sprawozdawca, senator Henryk Woźniak wniósł o przyjęcie bez poprawek ustawy o zmianie ustawy o obrocie instrumentami finansowymi.

Rządowi zależy na tym, by ustawa weszła w życie jak najszybciej. Ministerstwo Skarbu Państwa chce bowiem uzyskać dywidendy z zysków Giełdy Papierów Wartościowych i Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych. Miała to umożliwić nowelizacja ustawy o obrocie instrumentami finansowymi. Prezydent skierował ją jednak do Trybunału Konstytucyjnego, choć z powodu niezwiązanego z dywidendami. Jego zdaniem m.in. ogranicza niezależność NBP.

Członek zarządu Narodowego Banku Polskiego Zdzisław Sokal ostrzegł senatorów przed pobieraniem dywidendy z KDPW. Zwrócił uwagę, że ustawa, którą prezydent skierował do TK, wyklucza NBP z grona akcjonariuszy KDPW. Zaznaczył, że KDPW jest w dobrej sytuacji finansowej, ale ma też duże potrzeby. Wskazał, że chodzi o co najmniej 200 mln zł na utworzenie specjalnego funduszu pozwalającego zabezpieczać operacje spółki prowadzone na jej własne ryzyko. "Narodowy Bank Polski stoi na stanowisku, że zagwarantowanie w ustawie tego, że KDPW będzie instytucją non-profit, jest niezbędne, potrzebne i będzie służyło całemu krajowi. W trosce o rozwój systemu płatniczego uważamy, że KDPW powinno być w dalszym ciągu instytucją non-profit" - powiedział Z. Sokal.

Ustawa o zmianie ustawy o obrocie instrumentami finansowymi czeka teraz na podpis prezydenta.

Senat przyjął bez poprawek ustawę o pomocy państwa w spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych udzielonych osobom, które utraciły pracę

Ustawa, uchwalona przez Sejm na 43. posiedzeniu, 19 czerwca 2009 r., stanowi projekt rządowy. Przewiduje, że 

bezrobotni będą mogli uzyskać od państwa do 1,2 tys. zł miesięcznie na spłatę zaciągniętych przez nich kredytów mieszkaniowych.

Decyzję o przyznaniu wsparcia ma wydawać starosta, a wniosek należy składać do urzędu pracy, w którym dana osoba jest zarejestrowana. Pieniądze wypłacać będzie Bank Gospodarstwa Krajowego (BGK) i przekazywać bezpośrednio do banków, z którymi bezrobotni zawarli umowy kredytowe.

Ustawa jest adresowana do osób, które utraciły pracę po 1 lipca 2008 r. i złożą wniosek o udzielenie pomocy do końca 2010 r. Na pomoc mogą liczyć posiadający tylko jedno mieszkanie obciążone kredytem lub dom jednorodzinny. Z dopłat będą mogły korzystać też osoby, które prowadziły samodzielną działalność na własny rachunek, ale w związku z kryzysem musiały z niej zrezygnować. Pomocą objęci będą również małżonkowie posiadający wspólnotę majątkową, jeżeli pracę utracił współmałżonek niebędący kredytobiorcą.

Pomoc państwa zostanie przerwana po spłaceniu kredytu, jeśli korzystający z pomocy przestanie być bezrobotnym, sprzeda dom lub mieszkanie, na które uzyskiwał wsparcie, dojdzie do wypowiedzenia umowy kredytu lub egzekucji należności z kredytowanego mieszkania.

Ustawa przewiduje zwrot udzielonej pomocy. Jej spłata ma się rozpoczynać po upływie 2 lat. Zwrot ten będzie nieoprocentowany i rozłożony równomiernie na 8 lat. Przewidziano także, że starosta może odroczyć termin płatności, rozłożyć spłatę na raty, umorzyć w całości lub w części spłatę zobowiązania, np. w razie trudnej sytuacji materialnej kredytobiorcy.

Pomoc będzie pochodziła z Funduszu Pracy. Wiceminister pracy i polityki społecznej Jarosław Duda powiedział w trakcie posiedzenia senatorom, że resort nie spodziewa się gwałtownego wzrostu bezrobocia, mogącego spowodować, iż zabrakłoby pieniędzy na pożyczki dla bezrobotnych. Szacuje się, że ustawa obejmie swoim zakresem około 47 tys. podmiotów i spowoduje wzrost wydatków z Funduszu Pracy w latach 2009-2011 odpowiednio o 108 mln, 225 mln i 106 mln zł. Poinformował też, że do Funduszu Pracy wpłynęło 400 mln zł, stąd też środki użyte na realizację ustawy nie uszczuplają samego funduszu.

Senator Piotr Andrzejewski (PiS) zwrócił uwagę, że zgodnie z uchwalonymi przez Sejm przepisami, warunki uprawniające do otrzymania pomocy trzeba spełnić w dniu składania wniosku. "To oznacza, że po tym dniu nie trzeba będzie ich spełniać" - wyjaśnił. Według niego intencja ustawodawcy była inna. Złożył zatem poprawkę, która ma przywrócić przepisom poprawność legislacyjną. Wspólnie z senatorem Grzegorzem Wojciechowskim zgłosili także 4 poprawki, m.in. zastępujące jednoprocentową prowizję urzędu pracy półtoraprocentową prowizją, podobnie jak to jest w wypadku banku.

Komisja Budżetu i Finansów Publicznych, Komisja Gospodarki Narodowej oraz Komisja Rodziny i Polityki Społecznej, pracujące nad nowelizacją, rekomendowały natomiast Izbie jej przyjęcie bez poprawek.

W wyniku głosowania Izba zdecydowała o przyjęciu bez poprawek ustawy o pomocy państwa w spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych udzielonych osobom, które utraciły pracę. Na 91 obecnych senatorów 61 głosowało za, 22 - przeciw, a 7 wstrzymało się od głosu.

Teraz nowelizacja zostanie skierowana do podpisu prezydenta.

Poprawki Senatu do ustawy o zmianie ustawy o wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym oraz ustawy o materiałach wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego

Ustawa, uchwalona przez Sejm na 43. posiedzeniu, 18 czerwca 2009 r., ma na celu wykonanie przepisów dyrektywy Rady z 1993 r. w sprawie harmonizacji przepisów dotyczących wprowadzania do obrotu i kontroli materiałów wybuchowych oraz przepisów Komisji Europejskiej z 4 kwietnia 2008 r. w sprawie ustanowienia systemu o oznaczaniu i śledzeniu materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego, a nie wojskowego. Ustawa dotyczy wyłącznie materiałów zużywanych na przykład w procesie wydobycia surowców, wyburzania budynków itp.

Dotychczas materiały wybuchowe przeznaczone do użytku cywilnego były oznakowywane, ale system oznakowania nie spełniał wszystkich wymogów dyrektywy. Zmiana polega między innymi na dodaniu oznaczenia kraju wytwórcy i obiektu produkcyjnego. Oznaczenie musi zawierać kod kreskowy, umożliwiający uzyskanie informacji o pochodzeniu materiału wybuchowego. Ustawa obliguje także przedsiębiorców do prowadzenia rejestrów oznaczeń i przechowywania danych zamieszczonych w rejestrze przez 10 lat od dnia wyprodukowania materiałów wybuchowych.

Ustawa umożliwia nowelizację rozporządzeń ministra gospodarki i pracy o sposobie prowadzenia prac z użyciem materiałów wybuchowych, w sprawie przechowywania materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego oraz w sprawie wzoru ewidencji nabytych, zużytych, przechowywanych, przemieszczanych materiałów wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego. Do ustawy włączono również regulacje dotyczące wykonywania działalności gospodarczej w zakresie oczyszczania terenu z materiałów wybuchowych. Umożliwia to ministrowi właściwemu do spraw gospodarki wydanie rozporządzeń dotyczących bezpieczeństwa podczas oczyszczania terenu z materiałów wybuchowych i przechowywania znalezionych wówczas materiałów.

Komisja Gospodarki Narodowej wnosiła o uchwalenie 8 poprawek o charakterze legislacyjnym, doprecyzowującym, a Komisja Obrony Narodowej - 9. Senatorowie Andrzej Owczarek i Marek Trzciński zgłosili propozycję wprowadzenia 3 zmian.

Ostatecznie Izba uchwaliła 11 poprawek do ustawy o zmianie ustawy o wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym oraz ustawy o materiałach wybuchowych przeznaczonych do użytku cywilnego.

Wprowadzone zmiany służyły ujednoliceniu terminologii, doprecyzowaniu przyjętych przepisów, usunięciu wątpliwości interpretacyjnych, miały też charakter legislacyjny i redakcyjno-porządkujący.

Nowelizacja trafi teraz do Sejmu.

 

Senat przyjął bez poprawek ustawę o zmianie ustawy - Kodeks karny wykonawczy

Sejm uchwalił nowelizację na podstawie projektu rządowego podczas 43. posiedzenia, 18 czerwca 2009 r. Jej celem jest uregulowanie kwestii związanych z monitorowaniem zachowania osób skazanych i tymczasowo aresztowanych przebywających w jednostkach penitencjarnych. Ma to na celu zapewnienie porządku i bezpieczeństwa na terenie tych jednostek i bezpieczeństwa skazanych. Obecnie sprawy monitorowania pomieszczeń jednostek organizacyjnych służby więziennej reguluje § 82 rozporządzenia ministra sprawiedliwości z 31 października 2003 r.

Nowelizacja wprowadza nowe, szczegółowe przepisy, służące zapewnieniu możliwości obserwowania zachowania skazanego. Określa, które pomieszczenia i jakie tereny mogą być monitorowane, zezwala na utrwalanie obrazów i dźwięków z wyjątkiem zawierających informacje objęte tajemnicą spowiedzi lub tajemnicą prawnie chronioną. Obraz z kamer zainstalowanych w łaźniach i w celach mieszkalnych w części przeznaczonej do celów sanitarno-higienicznych będzie przekazywany w sposób uniemożliwiający ukazanie intymnych części ciała skazanego i wykonywanych przez niego intymnych czynności fizjologicznych.

Ustawa przyznaje także dyrektorowi zakładu karnego uprawnienia do decydowania o czasie przechowywania i sposobach wykorzystania utrwalonych obrazów lub dźwięków istotnych dla bezpieczeństwa zakładu karnego lub skazanego, o tym, w których miejscach lub pomieszczeniach będzie stosowane monitorowanie, o tym, kiedy, ze względów medycznych albo dla zapewnienia bezpieczeństwa skazanego, zachowanie skazanego będzie monitorowane.

Ustawa wprowadza obligatoryjne i stałe monitorowanie tak zwanych niebezpiecznych skazanych i tymczasowo aresztowanych. W pozostałych wypadkach, przewidzianych w art. 116 k.k.w., monitorowanie skazanego ma charakter fakultatywny i może być stosowane w wypadkach uzasadnionych medycznie, na przykład możliwością autoagresji, albo potrzebą zapewnienia bezpieczeństwa skazanego. Decyzja podejmowana w tych sprawach będzie podlegać kontroli sądowej, zgodnie z art. 7 k.k.w.

Rozpatrująca nowelizację Komisja Praw Człowieka, Praworządności i Petycji zaproponowała wprowadzenie do niej jednej poprawki doprecyzowującej. Komisja Ustawodawcza zaś postulowała przyjęcie ustawy bez poprawek. Jej stanowisko senatorowie jednogłośnie, 92 głosami, poparli w trakcie głosowania.

Ustawa o zmianie ustawy - Kodeks karny wykonawczy czeka teraz na podpis prezydenta.

Senat uchwalił poprawki do ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego

Zmianę kodeksu postępowania karnego Sejm uchwalił na podstawie senackiego projektu podczas 43. posiedzenia, 18 czerwca 2009 r. Nowelizacja ma na celu wykonanie wyroku Trybunału Konstytucyjnego, który orzekł, że utajnienie części akt w zakresie dotyczącym dowodów służących jako podstawa do zastosowania bądź przedłużenia aresztu tymczasowego narusza stosowne przepisy kodeksu postępowania karnego, zwłaszcza prawo do realnej obrony. Ustawa dostosowuje również nasz stan prawny do orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu. W kilku sprawach, dotyczących także Polski, orzekł on, iż utajnienie takich dowodów przed osobą podejrzaną i obrońcą stanowi naruszenie art. 6 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, stanowiącej o zasadzie równości broni stron procesowych i o prawie do rzetelnego procesu.

Dlatego w nowelizacji proponuje się wprowadzenie § 5a do art. 156, który uzależniał możliwość dostępu do tej części akt od decyzji prokuratorskiej. Obecna zmiana wprowadza wyjątek od zasady tajności akt w postępowaniu przygotowawczym. Dodano zapis, że prokurator może odmówić zgody na udostępnienie akt w tej części tylko wówczas, gdy zachodzi obawa, że narażałoby to na niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia pokrzywdzonego albo innego uczestnika postępowania, groziłoby zniszczeniem lub ukryciem dowodów albo tworzeniem dowodów fałszywych, groziłoby uniemożliwieniem ustalenia i ujęcia współsprawcy czynu zarzucanego podejrzanemu lub sprawców innych czynów ujawnionych w toku postępowania, ujawniałoby prowadzone czynności operacyjno-rozpoznawcze lub zagrażałoby utrudnieniem postępowania przygotowawczego w inny bezprawny sposób.

Komisja Praw Człowieka, Praworządności i Petycji wniosła o wprowadzenie 2 poprawek do ustawy, Komisja Ustawodawcza - także 2. Wniosek o charakterze legislacyjnym złożył również senator Zbigniew Cichoń.

W wyniku głosowań senatorowie postanowili wprowadzić 2 poprawki do ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego. Pierwsza z nich zmierza do usunięcia wad semantyczno-legislacyjnych. W zakresie prawa dostępu oskarżonego i jego obrońcy do akt sprawy w części, w jakiej uzasadniają one wniosek prokuratora w przedmiocie tymczasowego aresztowania, nowelizacja zawiera duże ograniczenia, między innymi klauzulę generalną: "udostępnienie akt zagrażałoby bezpieczeństwu publicznemu". Zdaniem Izby nie spełnia to warunku zgodności z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego, stąd konieczność wprowadzenia drugiej poprawki.

Nowelizacja kodeksu postępowania karnego wróci teraz do Sejmu.

 

Informacja rzecznika praw obywatelskich o działalności w roku 2008 oraz o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela

Z informacją zapoznał senatorów rzecznik praw obywatelskich Janusz Kochanowski. Na wstępie podkreślił, że rok 2008 był kolejnym rokiem wzrostu aktywności jego urzędu, a także obfitował w ważne wydarzenia, związane z ideą i misją tego urzędu - jubileusz 20-lecia rzecznika praw obywatelskich w Polsce, 60. rocznica uchwalenia Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka oraz powierzenie rzecznikowi nowego zadania, tzw. krajowego mechanizmu prewencji. W 2008 r. do biura rzecznika wpłynęło ponad 61 tys. listów w sprawach indywidualnych. Rozpatrzono 35 tys. nowych spraw, z których podjęto się prowadzenia ponad 13 tys. Prawie 3 tys. spraw rozpoznano pozytywnie. Jak poinformował rzecznik, w kwietniu 2009 r. odnotowano milionową sprawę od początku działania urzędu, czyli od 1 stycznia 1988 r. Biuro przyjęło prawie 7 tys. interesantów, udzielono ponad 23 tys. porad telefonicznych. Wystąpień o charakterze problemowym było 646, w tym m.in. wniosków o podjęcie inicjatywy prawodawczej - 300, zawiadomień o przystąpieniu do skargi konstytucyjnej - 19, kasacji do Sądu Najwyższego - 46, skarg do wojewódzkich sądów administracyjnych - 11, przystąpień do postępowania sądowego i administracyjnego - 19, pytań prawnych do Sądu Najwyższego - 7. Zdaniem rzecznika, ponaddwukrotny wzrost liczby wystąpień o charakterze problemowym w porównaniu z 2006 r. wskazuje na stale rosnącą rolę rzecznika praw obywatelskich w procesie porządkowania systemu tworzenia i stosowania prawa w Polsce.

Wnioski do Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenie niezgodności przepisów prawa z konstytucją są najważniejszym środkiem proceduralnym, znajdującym się w dyspozycji rzecznika jako organu strzegącego wolności i praw podmiotowych. Na 21 spraw rozpatrzonych w ubiegłym roku przez Trybunał Konstytucyjny z wniosku rzecznika w zaledwie 5 sprawach TK nie podzielił w całości argumentacji rzecznika praw obywatelskich.

Rzecznik praw obywatelskich, po raz kolejny konstatując kryzys prawa w Polsce, przytoczył opinię ze sprawozdania Sądu Najwyższego z jego działalności w roku 2008: "prawo, które musi interpretować Sąd Najwyższy, jest coraz bardziej rozbudowane i różnorodne, a jednocześnie zmienne, niejasne, pełne luk i wątpliwości, o niskiej jakości formalnej oraz merytorycznej". Zdaniem J. Kochanowskiego, aby poprawić ten stan rzeczy, niezbędne jest podjęcie próby zreformowania procesu stanowienia prawa. Dodał, że prace nad projektem takiej reformy są prowadzone w jego biurze.

Zgodnie z Protokołem Fakultatywnym do Konwencji w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania z 18 grudnia 2002 r. w 2008 r. rzecznikowi praw obywatelskich powierzono nowe zadanie, tzw. krajowy mechanizm prewencji. Jego założeniem jest przeprowadzanie regularnych wizytacji w miejscach zatrzymań w celu zapobiegania torturom i innemu nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu. Podczas 83 przeprowadzonych tego rodzaju wizytacji nie dostrzeżono sytuacji, które świadczyłyby o stosowaniu tortur. Zastrzeżenia budzą natomiast warunki bytowe, w jakich przebywają osadzeni w jednostkach penitencjarnych. Dochodzi również do sytuacji, które mogą być uznane za poniżające lub nieludzkie traktowanie lub karanie.

Rzecznik stwierdził, że "wszystkie podstawowe prawa człowieka i obywatela są mniej lub bardziej czczą deklaracją, jeśli w wypadku ich zagrożenia nie mogą być efektywnie chronione czy egzekwowane na drodze sądowej, jeśli podstawowe prawo do sądu w rozsądnym terminie jest iluzoryczne". Jego zdaniem, polski system sądownictwa wypracował nowy rodzaj pozakodeksowej kary w postaci bycia podsądnym. Dodał, że "nie ma i być nie może mowy o państwie prawa przy obecnym stanie polskiego wymiaru sprawiedliwości. Podobnie jak nadmierna regulacja, stanowi on przeszkodę w efektywnym rozwoju gospodarczym. Reforma wymiaru sprawiedliwości jest jednak niemożliwa bez aktywnego udziału środowisk sędziowskiego, prokuratorskiego i adwokackiego".

W ocenie J. Kochanowskiego, zrzucanie winy za dysfunkcjonalność sądownictwa na brak środków jest w dużej mierze niesłuszne. Rzecznik przytoczył wyniki najnowszych badań porównawczych Europejskiej Komisji do spraw Efektywności Wymiaru Sprawiedliwości, według których w Polsce nakłady na sądownictwo w stosunku do PKB są proporcjonalnie wyższe niż w większości krajów europejskich. Podobnie jest z liczbą sędziów przypadającą na jednego obywatela.

Jak poinformował rzecznik, jego biuro przygotowało projekt przepisów ogólnych prawa administracyjnego, mającego na celu m.in. wzmocnienie jednolitości orzecznictwa administracyjnego, ujednolicenie kryteriów kontroli administracji publicznej, wyraźne określenie dyrektyw wypełniających luki prawne i dotyczących stosowania prawa w wypadku kolizji norm. W ocenie J. Kochanowskiego, to projekt unikatowy w skali nie tylko europejskiej, ale także światowej.

Rzecznik aktywnie wspiera także rozwój poradnictwa prawnego i obywatelskiego. W tym celu biuro przygotowało przewodnik po prawie "CodziennikPrawny.pl". Ten specjalny portal został uruchomiony 16 czerwca 2009 r. pod hasłem "Wszystko, co każdy o prawie wiedzieć powinien".

Na zakończenie wystąpienia J. Kochanowski podzielił się z senatorami swoją oceną stanu państwa polskiego i prawa minionego XX-lecia. Porównanie osiągnięć tego czasu z okresem międzywojennym wypada, zdaniem J. Kochanowskiego, na niekorzyść III Rzeczypospolitej. W ocenie rzecznika, słabość państwa polskiego bierze się z niedostatku instytucjonalnego, niezbędnego do stanowienia i wdrażania prawa i polityki, połączonego z narastającym brakiem jego prawomocności i nadmiernym zakresem funkcji, których nie jest w stanie należycie wykonać. Sukces ostatniego XX-lecia, z którego owoców korzysta tylko część społeczeństwa, Polska zawdzięcza, zdaniem rzecznika, głównie koniunkturze międzynarodowej, dzięki której wyszliśmy z komunizmu i znaleźliśmy się w świecie cywilizacji zachodniej. Jak stwierdził rzecznik, "pierwsze załamanie tej koniunktury stawia przed nami na nowo pytania, do czego jako państwo i naród zmierzamy oraz w jaki sposób chcemy to osiągnąć". Następnie J. Kochanowski odpowiadał na liczne pytania senatorów.

Senat podjął uchwałę o wniesieniu do Sejmu projektu ustawy zmieniającej ustawę o systemie oświaty oraz ustawę o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw

Projekt ustawy stanowi wykonanie obowiązku dostosowania systemu prawa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 18 grudnia 2008 r. (sygn. akt K 19/07), stwierdzającego niezgodność przepisu art. 90 ust. 2c ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświaty z konstytucją oraz Europejską Kartą Samorządu Lokalnego. Trybunał zdecydował się na odsunięcie w czasie terminu utraty mocy obowiązującej zakwestionowanego przepisu do 31 grudnia 2009 r.

Zaskarżony przepis dotyczy wysokości kosztów, o których refundację gmina dotująca przedszkole niepubliczne może się ubiegać od gminy, której mieszkańcy uczęszczali do tego przedszkola. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego, przepis ten nadmiernie ogranicza swobodę gminy zobowiązanej do refundacji kosztów, ale dotyczy to tylko nadwyżki wynikającej z zastosowania wyższego wskaźnika procentowego, a nie wyższej kwoty wydatków bieżących ponoszonych na jednego ucznia w przedszkolach publicznych gminy uprawnionej do refundacji.

Propozycja nowelizacji ustawy polega na uzupełnieniu jej przepisu o zastrzeżenie, że wskaźnik procentowy, według którego ustala się wysokość kosztów refundowanych przez gminę zobowiązaną, nie może być wyższy niż wskaźnik przyjęty przez tę gminę na potrzeby dotowania przedszkoli niepublicznych znajdujących się na jej terenie. Taki sam model refundowania dotacji przyjęto w stosunku do innych niepublicznych form wychowania przedszkolnego.

Ponadto ustalono, że koszty dotacji udzielonych przedszkolom niepublicznym będą pokrywane na dotychczasowych zasadach do końca 2009 r.

W wyniku głosowania Senat jednogłośnie przyjął projekt ustawy zmieniający ustawę o systemie oświaty oraz ustawę o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw i podjął uchwałę w sprawie wniesienia go do Sejmu. Izba upoważniła senatora Marka Trzcińskiego do reprezentowania jej w dalszych pracach nad tym projektem.

Senat zadecydował o wniesieniu do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych

Projekt ustawy stanowi wykonanie obowiązku dostosowania systemu prawa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 16 grudnia 2008 r. (sygn. akt P 17/07), stwierdzającego niezgodność z konstytucją przepisu ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zakresie, w jakim stanowi, że w postępowaniu uproszczonym pobiera się od apelacji opłatę stałą, liczoną - jak od pozwu - od wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu umowy, niezależnie od wartości przedmiotu zaskarżenia w apelacji.

W ocenie Trybunału Konstytucyjnego, przyjęcie za podstawę obliczania opłaty od apelacji wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu umowy, niezależnie od wartości przedmiotu zaskarżenia, powoduje, że niekiedy następuje gwałtowny wzrost jej wysokości. W skrajnych wypadkach wysokość opłaty może być wyższa od wartości przedmiotu zaskarżenia, co podważa sens dochodzenia przez stronę swoich racji. Z tego powodu, zdaniem TK, zaskarżony przepis poważnie ogranicza prawo do sądu w drugiej instancji w postępowaniu uproszczonym.

Propozycja nowelizacji ustawy polega na dodaniu do dotychczasowego przepisu wyraźnego wskazania, że punktem odniesienia dla obliczenia opłaty od apelacji w postępowaniu uproszczonym jest wartość przedmiotu zaskarżenia. Przywrócono w ten sposób, w fazie postępowania odwoławczego, opłatę rosnącą progresywnie.

W wyniku głosowania Senat 92 głosami przyjął projekt ustawy o zmianie ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych i podjął uchwałę w sprawie wniesienia go do Sejmu. Postanowiono, że w trakcie dalszych prac nad tym projektem Izbę będzie reprezentował senator Zbigniew Cichoń.

Trzecie czytanie projektu ustawy o zmianie ustawy o Rzeczniku Praw Dziecka oraz niektórych innych ustaw

Celem projektu ustawy jest wzmocnienie kompetencji rzecznika praw dziecka poprzez przyznanie mu stosownych uprawnień do udziału w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym oraz występowania do Sądu Najwyższego o wyjaśnienie przepisów prawnych budzących wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w praktyce, a także wnoszenia kasacji albo skargi kasacyjnej. Doprecyzowano także zakres przyznanego rzecznikowi uprawnienia do żądania wszczęcia przez uprawnionego oskarżyciela postępowania przygotowawczego w sprawach o przestępstwa, uściślając, że są to przestępstwa ścigane z urzędu.

Zaproponowano również zaliczenie okresu pracy na stanowisku rzecznika do stażu pracy.

Komisja Ustawodawcza, Komisja Rodziny i Polityki Społecznej oraz Komisja Praw Człowieka, Praworządności i Petycji na wspólnym posiedzeniu, 16 czerwca 2009 r., ustosunkowały się do poprawki zgłoszonej podczas drugiego czytania projektu i poparły ją. Poprawka ta miała na celu umożliwienie zaliczenia okresu pracy na stanowisku rzecznika praw dziecka do stażu pracy także poprzednim rzecznikom.

Senatorowie na posiedzeniu plenarnym zaakceptowali tę poprawkę. W wyniku głosowania Senat 89 głosami za, przy 1 wstrzymującym się, przyjął projekt ustawy o zmianie ustawy o Rzeczniku Praw Dziecka oraz niektórych innych ustaw i podjął uchwałę w sprawie wniesienia go do Sejmu. Senator Mieczysław Augustyn został upoważniony do reprezentowania Izby podczas dalszych prac nad tym projektem.

Pozostałe prace Izby

• Senat dokonał zmiany w składzie komisji senackiej.

Oświadczenia

Po wyczerpaniu porządku 36. posiedzenia oświadczenia złożyli senatorowie: Marek Trzciński, Stanisław Gogacz, Jerzy Chróścikowski, Maria Pańczyk-Pozdziej, Zbigniew Cichoń, Maciej Grubski, Grażyna Sztark, Jan Olech, Maciej Klima, Stanisław Gorczyca, Rafał Suchacki, Sławomir Kowalski, Krystyna Bochenek, Andrzej Szewiński, Czesław Ryszka, Jan Wyrowiński, Jan Dobrzyński, Stanisław Zając, Małgorzata Adamczak, Lucjan Cichosz, Krzysztof Kwiatkowski, Grzegorz Wojciechowski, Wiesław Dobkowski, Paweł Klimowicz, Tadeusz Gruszka, Henryk Woźniak