Senat wybiera i odwołuje trzech członków Rady Polityki Pieniężnej. Uchwałę w tej sprawie Senat podejmuje bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów. Wniosek w sprawie powołania osób w skład RPP zgłosić może grupa co najmniej 7 senatorów. Do wniosku dołącza się dane o kandydacie, jego zgodę na kandydowanie oraz uzasadnienie uwzględniające w szczególności kryteria wynikające z odpowiednich ustaw. Wnioski składa się do Marszałka Senatu. Marszałek Senatu ustala i podaje do wiadomości senatorów początek i koniec terminu na składanie wniosków tak, aby okres składania wniosków był nie krótszy niż 14 dni i aby wnioski były składane nie później niż 30 dni przed upływem kadencji członków RPP, albo nie późnej niż 30 dni od dnia odwołania. Marszałek Senatu kieruje wnioski do Komisji Budżetu i Finansów Publicznych. Komisja przedstawia Senatowi listę prawidłowo zgłoszonych kandydatur oraz opinie sformułowane w oparciu o przeprowadzone przesłuchania kandydatów. Senat przed podjęciem uchwały w sprawie powołania osób na stanowiska państwowe może wezwać kandydatów na stanowiska do złożenia wyjaśnień i udzielenia odpowiedzi na pytania senatorów. Jeżeli w głosowaniu żaden z kandydatów nie uzyska wymaganej większości głosów, przeprowadza się kolejne tury głosowania z wyłączeniem kandydata, który w danej turze uzyskał najmniejszą liczbę głosów.
Odwołanie członków Rady Polityki Pieniężnej następuje wyłącznie w przypadkach określonych w ustawie o NBP ( art. 13). Marszałek Senatu przedstawia Senatowi projekt uchwały w tej sprawie. Marszałek kieruje ten projekt do właściwej komisji - Komisji Budżetu i Finansów Publicznych. Komisja opiniuje projekt i trafia on pod obrady Senatu. Uchwałę w tej sprawie Senat podejmuje (podobnie jak przy powołaniu) bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów. Jedną z przesłanek ustawowych odwołania jest skazanie prawomocnym wyrokiem sądu za popełnione przestępstwo. Senat niezwłocznie po zaistnieniu takiej przesłanki wdraża procedurę odwoławczą. Zgodnie z ustawą o NBP Senat, od momentu odwołania, powołanego wcześniej członka Rady Polityki Pieniężnej, ma trzy miesiące na uzupełnienie składu RPP.
Zgodnie z Konstytucją RP pierwsze posiedzenie nowej kadencji zwołuje Prezydent RP, nie później niż 30 dni od dnia wyborów. Nowe kadencje Sejmu i Senatu rozpoczynają się z dniem zebrania się Sejmu na pierwsze posiedzenie i trwają do dnia poprzedzającego dzień zebrania się Sejmu następnej kadencji.
Senatorowi w związku z zakończeniem kadencji przysługuje odprawa parlamentarna w wysokości trzech uposażeń. Odprawa nie przysługuje, jeżeli senator został wybrany na następną kadencję. Kwestie odpraw reguluje art. 39.1. ustawy o wykonywaniu mandatu posła i senatora. Obecnie miesięczne uposażenie senatora wynosi 12 826 zł 64 gr brutto.
Senat wybiera marszałka spośród kandydatów zgłoszonych przez co najmniej 10 senatorów, podejmując uchwałę bezwzględną większością głosów. Jeżeli jeden z kandydatów nie uzyska wymaganej większości głosów, przeprowadza się kolejne tury głosowania z kolejnym wyłączaniem kandydata, który uzyskał najmniejsza liczbę głosów. Jeżeli w ostatniej turze głosowania żaden z kandydatów nie uzyska wymaganej większości, procedurę wyboru powtarza się.
Wysokość diet i uposażenia parlamentarzystów reguluje ustawa z 9 maja 1996 r. o wykonywaniu mandatu posła i senatora, a także §1–2 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 2021 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad wynagradzania osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe.
Uposażenia dotyczy art. 25 ustawy. Zgodnie z nim senatorom w czasie sprawowania mandatu przysługuje uposażenie wypłacane miesięcznie. Odpowiada ono wysokości 80% wynagrodzenia podsekretarza stanu, ustalonego na podstawie przepisów o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe, z wyłączeniem dodatku z tytułu wysługi lat. Obecnie jest to kwota 12 826 zł 64 gr brutto.
Uposażenie jest traktowane jako wynagrodzenie ze stosunku pracy. Nie przysługuje ono senatorom, którzy pozostając w stosunku pracy, nie korzystają z urlopu bezpłatnego, a także prowadzącym działalność gospodarczą samodzielnie lub wspólnie z innymi osobami oraz tym senatorom, którzy nie zawiesili prawa do emerytury lub renty. Do uposażenia przysługują dodatki w wysokości: 20% uposażenia dla pełniących funkcję przewodniczącego komisji, 15% – dla pełniących funkcję zastępców przewodniczącego komisji, 10% – dla przewodniczących stałych podkomisji, 10% - dla senatorów członków Komisji Ustawodawczej, 10% – dla senatorów członków Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji. Marszałek zarządza obniżenie uposażenia i diety parlamentarnej o 1/30 za każdy dzień m.in. nieusprawiedliwionej nieobecności senatora na posiedzeniu Senatu lub Komisji.
Diet parlamentarnych dotyczy art. 42 ww ustawy. Diety są to środki finansowe na pokrycie wydatków poniesionymi w związku z wykonywaniem mandatu na terenie kraju, wypłacane w zryczałtowanej wysokości 30% uposażenia miesięcznego. Dieta parlamentarna jest wolna od podatku dochodowego od osób fizycznych (w granicach określonych w odrębnych przepisach dla diet otrzymywanych z tytułu pełnienia obowiązków obywatelskich) i nie może być zajęta w drodze egzekucji.
Cała dieta parlamentarna wynosi obecnie 4008 zł 33 gr.
Marszałek Senatu udziela głosu senatorom według kolejności zapisu. Pierwszym przemawiającym jest sprawozdawca, a jeżeli w komisji istniała rozbieżność, kolejnymi przemawiającymi są sprawozdawcy mniejszości komisji.
Przemówienie sprawozdawcy komisji nie może trwać dłużej niż 20 minut, a przemówienie senatora w dyskusji - dłużej niż 10 minut, chyba że marszałek Senatu dopuści dłuższy czas przemówień.
W dyskusji nad daną sprawą senator może zabierać głos tylko dwa razy. Powtórne przemówienie senatora w tej samej sprawie nie może trwać dłużej niż 5 minut.
O przedłużeniu czasu przemówienia lub o dodatkowym udzieleniu mówcy głosu decyduje marszałek.
Przed przystąpieniem do dyskusji senatorowie mogą też zgłaszać z miejsca trwające nie dłużej niż 1 minutę zapytania do sprawozdawcy w związku z referowanym projektem lub problemem. Na zapytania sprawozdawca udziela odpowiedzi.
Senatorowie mogą również zgłaszać z miejsca trwające nie dłużej niż 1 minutę zapytania związane z omawianym punktem porządku obrad, do obecnych na posiedzeniu osób i w sprawach kierowanych przez nie urzędów lub instytucji.
Marszałek Senatu może zwrócić uwagę senatorowi, który w swoim wystąpieniu odbiega od przedmiotu obrad, przywołaniem senatora "proszę do rzeczy". Po dwukrotnym przywołaniu senatora "proszę do rzeczy" marszałek może odebrać mu głos.
Senat podejmuje uchwałę w sprawie wyrażenia zgody na:
1) powołanie Rzecznika Praw Obywatelskich ( ma na to miesiąc od dnia przekazania Senatowi odpowiedniej uchwały Sejmu),
2) powołanie i odwołanie Prezesa Najwyższej Izby Kontroli oraz Rzecznika Praw Dziecka (w ciągu miesiąca od dnia przekazania Senatowi odpowiedniej uchwały Sejmu),
3) powołanie i odwołanie Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych, Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.
Senat przed podjęciem tych uchwał może wezwać kandydata na stanowisko albo osobę zajmującą stanowisko do złożenia wyjaśnień i udzielenia odpowiedzi na pytania senatorów. Uchwały w tych sprawach marszałek Senatu przekazuje marszałkowi Sejmu.
Senat wybiera nie więcej niż czterech wicemarszałków spośród kandydatów zgłoszonych przez co najmniej 10 senatorów, w głosowaniu jawnym, podejmując uchwałę bezwzględną większością głosów. Jeżeli w głosowaniu żaden z kandydatów nie uzyska wymaganej większości głosów, przeprowadza się kolejne tury głosowania z kolejnym wyłączaniem kandydata, który uzyskał najmniejszą liczbę głosów. Jeżeli w ostatniej turze głosowania żaden z kandydatów nie uzyska wymaganej większości, procedurę wyboru powtarza się.
Senat wybiera dwóch senatorów do składu Krajowej Rady Sądownictwa, podejmując uchwałę bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów. Wnioski w sprawie wyboru członków rady zgłosić może grupa co najmniej 7 senatorów. Każdy senator może udzielić poparcia co najwyżej dwóm kandydatom do KRS. Do wniosku dołącza się dane o kandydacie, jego zgodę na kandydowanie, informację o złożeniu oświadczenia lustracyjnego oraz uzasadnienie uwzględniające w szczególności kryteria wynikające z odpowiednich ustaw.
Wnioski składa się do Marszałka Senatu. Marszałek ustala i podaje do wiadomości senatorów początek i koniec terminu na składanie wniosków, następnie kieruje je do właściwych komisji w celu zaopiniowania. Komisje przedstawiają Senatowi kandydatury oraz opinie sformułowane po przeprowadzeniu przesłuchania kandydatów.
Wysokość miesięcznego ryczałtu na pokrycie kosztów związanych z funkcjonowaniem biura senatorskiego lub poselsko-senatorskiego od 1 maja 2022 r. wynosi 19 000 zł.
Dodatkowo senatorowie jeden raz w kadencji otrzymują pieniądze na remont lokalu biura i na wyposażenie w meble i inne przedmioty.
Senatorowie, którzy nie byli senatorami w poprzedniej kadencji, otrzymują – 11.000 zł.
Senatorowie wybrani ponownie otrzymują – 6.500 zł.
Senat powołuje i odwołuje dwóch spośród dziewięciu członków Kolegium IPN – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Marszałek Senatu ustala i podaje do wiadomości senatorów początek i koniec terminu na składanie wniosków.
Wniosek w sprawie powołania członków Kolegium składa grupa co najmniej siedmiu senatorów. Na tym etapie senator może udzielić poparcia tylko jednemu kandydatowi. Uchwała w sprawie wyboru członków Kolegium jest podejmowana zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów. Senatorowie mogą poprzeć dwóch kandydatów. Jeśli senatorom nie uda się wybrać swoich przedstawicieli do Kolegium, mogą ponownie zgłaszać kandydatury w ciągu siedmiu dni od dnia głosowania.
Pozostałych członków powołuje Sejm i prezydent.
Senatorowi, który nie jest właścicielem mieszkania ani nie jest zameldowany w Warszawie, przysługuje prawo do zakwaterowania w Domu Poselskim. Kancelaria Senatu pokrywa te koszty w wysokości 116 zł za dobę hotelową.
Gdy możliwości zakwaterowania w Domu Poselskim nie ma, senator może wynająć mieszkanie w Warszawie. Kancelaria Senatu bezpośrednio przekazuje czynsz za to mieszkanie na ręce jego właściciela do wysokości 3500 zł miesięcznie.
Kwestie uprawnień senatorów do zakwaterowania w Warszawie reguluje zarządzenie nr 92 Szefa Kancelarii Senatu z 12 kwietnia 2022 r.
Zgodnie z zarządzeniem nr 2 Marszałka Sejmu i Marszałka Senatu z dnia 21 lipca 2021 r., od 1 sierpnia 2021 r. wysokość środków finansowych na pokrycie kosztów działalności klubów i kół senackich i parlamentarnych oraz ich biur wynosi 1670 zł miesięcznie na jednego senatora – członka klubu albo koła.