Wydarzenia

19 kwietnia 2017 r. w siedzibie Konferencji Episkopatu Polski w Warszawie odbyła się konferencja naukowa poświęcona koncepcji państwa w nauczaniu Benedykta XVI. Inicjatywa, nad którą honorowy patronat objął prezydent Andrzej Duda, wpisała się w międzynarodowy program obchodów 90. urodzin papieża seniora. „To wyjątkowa okazja, aby uhonorować osobę i dokonania prawdziwie wybitnego przywódcy duchowego, duszpasterza, uczonego i myśliciela, jednego z największych umysłów naszych czasów” ‒ napisał w liście do uczestników konferencji prezydent Andrzej Duda.

W spotkaniu, przygotowanym przez watykańską Fundację Josepha Ratzingera, Komisję Episkopatu Polski i Sejm, udział wzięli m.in. prefekt Kongregacji Nauki Wiary kard. Gerhard Müller, przewodniczący KEP abp Stanisław Gądecki, marszałkowie Sejmu i Senatu ‒ Marek Kuchciński i Stanisław Karczewski, szefowa Kancelarii Prezydenta RP Małgorzata Sadurska, przewodniczący węgierskiego Zgromadzenia Narodowego László Kövér, a także przewodniczący Fundacji Watykańskiej J. Ratzinger – Benedykt XVI ks. Federico Lombardi.

Uczestnicy konferencji podkreślali, że prawo musi wypływać z podstaw moralnych, dyskusje o przyszłości Europy nie mogą być tylko domeną technokratów, a państwo i Kościół powinny współpracować dla dobra człowieka. Zwracali uwagę, że nauczanie kard. Ratzingera dodaje politykom odwagi. „Nauka Benedykta XVI, można powiedzieć, stała się fundamentem w zakresie myślenia politycznego opartego na wartościach chrześcijańskich” – powiedział marszałek Marek Kuchciński. Jak mówił, w polityce cały czas szukamy recepty i równowagi, w jaki sposób chrześcijanie powinni działać i „przekładać to na rzeczywistość świecką, która byłaby akceptowalna przez wszystkich obywateli”. Marszałek Sejmu podkreślił, że tworzone prawo „musi wypływać z podstaw moralnych, z podstaw etyki chrześcijańskiej”.

„Państwo jest suwerenne, jeśli służy swoim obywatelom” – mówił prefekt Kongregacji Doktryny Wiary kard. Gerhard Müller. Jak podkreślił, dziedzictwo kulturowe chrześcijaństwa to najlepsza ochrona przed ideologiami totalitarnymi, które zagrażają ludzkiej godności i mogą zniszczyć demokrację konstytucyjną i pluralistyczne społeczeństwo. Kardynał przypomniał, że stosunek państwa i Kościoła jest tematem towarzyszącym teologii i filozofii państwa od ponad 2 tys. lat chrześcijaństwa. „W tej refleksji chodzi przede wszystkim o wspólną odpowiedzialność wobec ludzi i społeczeństw, którą Kościół i państwo razem chcą wspierać” – powiedział kard. Gerhard Müller.

Specjalne przesłanie do uczestników konferencji skierowali papież Franciszek i sam jubilat papież senior Benedykt XVI. Papież Franciszek wyraził uznanie „dla inicjatywy mającej na celu poznanie dzieła” jego poprzednika i życzył, by konferencja wzbudziła „nowy zapał w prowadzeniu owocnego i pełnego szacunku dialogu między państwem a Kościołem”.

W odczytanym podczas konferencji liście Benedykt XVI napisał, że jej temat dotyczy problemu kluczowego dla przyszłości Europy. „Zestawienie między pojęciami radykalnie ateistycznego państwa i powstaniem państwa radykalnie religijnego wśród ruchów muzułmańskich prowadzi nasze czasy do sytuacji wybuchowej, której skutków doświadczamy każdego dnia” – stwierdził.

W swoim wystąpieniu marszałek Stanisław Karczewski podkreślił, że bogactwo, przejrzystość i precyzja nauczania Benedykta XVI sprawiają, iż jego dorobek ma wielkie znaczenie nie tylko dla Kościoła, ale też dla współczesnego świata, zwłaszcza Europy. „Nie sposób mówić o państwie, nie poruszając kwestii podstaw stanowionego prawa” – powiedział marszałek Senatu. Przypomniał także słowa papieża Benedykta XVI, wypowiedziane w niemieckim Bundestagu: „Czymże są więc wyzute ze sprawiedliwości państwa, jeśli nie wielkimi bandami rozbójników?”. Jak mówił marszałek, Benedykt XVI przestrzegł nas w ten sposób przed oddzielaniem władzy od prawa, oddzielaniem prawa od norm etycznych. Benedykt XVI przypomina nam, że cywilizacja europejska powstała „ze spotkania Jerozolimy, Aten i Rzymu – ze spotkania wiary w Boga Izraela, filozoficznego rozumu Greków i prawnej myśli Rzymu”.

Marszałek Stanisław Karczewski zaznaczył, że patrząc dzisiaj na kryzys Europy – utratę poczucia bezpieczeństwa na skutek migracji i terroryzmu, brak gwarancji ochrony życia ludzkiego od poczęcia do naturalnej śmierci, kryzys rodziny, niską dzietność, głęboką samotność wielu osób czy załamanie etosu niektórych zawodów – musimy zapytać o przyczyny i drogi wyjścia. Marszałek Senatu przypomniał, że na początku naszej cywilizacji, łącząc dorobek greckich stoików i zasady rzymskiego prawa, teologowie chrześcijańscy wypracowali ideę prawa naturalnego, tworząc zachodnią kulturę prawną. Tradycja katolicka utrzymuje, że obiektywne normy moralne, rozróżnianie dobra od zła są możliwe do poznania dla ludzkiego rozumu także poza Objawieniem. Tak więc zasady moralne, prawo naturalne, wypisane we wnętrzu człowieka są zrozumiałe dla każdego. „Wiara i religia są pomocą do ich odkrycia. Chciałbym, abyśmy dziś w Europie, w naszych krajach, w Unii Europejskiej, powrócili do tych rozsądnych i dobrych źródeł prawa i stosowali się do norm etycznych, uznając godność każdej osoby ludzkiej, otaczając ją należnym szacunkiem od poczęcia do naturalnej śmierci” – podkreślił marszałek Stanisław Karczewski.

Podczas konferencji przewodniczący Zgromadzenia Narodowego Węgier László Kövér wskazał na wspólnotę losów Polaków i Węgrów. Jak mówił, oba narody były zagrożone, cierpiały m.in. przez zniewolenie państw totalitarnych, ideologie nazizmu i socjalizmu. Zdaniem przewodniczącego węgierskiego parlamentu dzisiaj rodzi się kolejny totalitaryzm – relatywizm, który „zabija pojęcie prawdy”, a za wrogów uznaje naród i rodzinę. „Totalitaryzmy niszczyły człowieka. Dlatego uznajemy to, co mówił Jan Paweł II, że sensem istnienia państwa jest zabezpieczenie bytu dla narodu, stworzenie ram dla jego funkcjonowania” – powiedział przewodniczący László Kövér. „Bez tożsamości narodowej nie ma bytu człowieka” – podkreślił. Jak dodał, zachowanie tożsamości jest coraz większym wyzwaniem. Według niego „to nie przypadek, że kard. Ratzinger zajął się państwem jako człowiek Kościoła, bo, aby państwo istniało, potrzebne są fundamenty moralne. Przewodniczący László Kövér podkreślał, że należy chronić rodzinę, a podstawy naszego społeczeństwa muszą stanowić wartości chrześcijańskie.

Przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski abp Stanisław Gądecki podkreślał natomiast, że „państwo jest dla człowieka, a nie człowiek dla państwa”. Jak dodał, to „pierwsza zasada, która powinna zawsze samoograniczać państwo”. Tłumaczył, że państwo i Kościół to byty odrębne, ale mające wspólną cechę – każdy z nich pracuje dla dobra człowieka, ich współpraca jest zatem czymś logicznym.