Wydarzenia

21 listopada 2017 r. w Senacie odbyła się konferencja „Po pierwsze zdrowie – badania przesiewowe podstawą polityki zdrowotnej”, zorganizowana przez marszałka Stanisława Karczewskiego. Współorganizatorami debaty byli: Komitet Nauk Klinicznych PAN, Światowe Centrum Słuchu, Rada Główna Instytutów Badawczych przy wsparciu Naczelnej Izby Lekarskiej oraz towarzystw naukowych: Towarzystwa Otolaryngologów, Foniatrów i Audiologów Polskich, Sekcji Prewencji i Epidemiologii Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego, Polskiego Towarzystwa Okulistycznego, Polskiego Towarzystwa Periodontologicznego.

Jak podkreślił przewodniczący Komisji Zdrowia senator Waldemar Kraska, w Senacie odbywa się wiele konferencji poświęconych polskiej ochronie zdrowia i zdrowiu naszych rodaków.

Zdaniem marszałka Stanisława Karczewskiego trzeba zachęcać Polaków do badania się, ale należy także zachęcać lekarzy, samorządowców czy media do aktywnego udziału w takich akcjach jak opracowany przez prof. Henryka Skarżyńskiego program „Po pierwsze zdrowie”. Dlatego, mając głębokie przekonanie co do konieczności i zdrowotnego znaczenia szczepień, marszałek wspólnie z ministrem zdrowia Konstantym Radziwiłłem zaszczepili się przed telewizyjnymi kamerami przeciwko grypie. Niestety, w mediach społecznościowych spotkała go z tego powodu ogromna fala hejtu. Uświadamia to, jak wiele jest jeszcze do zrobienia w sferze propagowania profilaktyki zdrowotnej. W opinii marszałka Senatu prowadzenie badań przesiewowych jest niezmiernie ważne, ale niezwykle istotne jest, by tego typu akcje przekształcać w rutynowe działanie. Dzięki temu wzrośnie świadomość społeczna potrzeby systematycznego badania się, rzucenia palenia, zdecydowanego ograniczenia spożycia alkoholu, właściwego odżywiania czy prowadzenia aktywnego trybu życia. Marszałek Stanisław Karczewski zwrócił jednocześnie uwagę, że lekarze podstawowej opieki zdrowotnej zbyt rzadko przeprowadzają kompleksowe badanie pacjenta podczas rutynowej wizyty. Przypomniał także, że wczesne wykrycie choroby i rozpoczęcie jej leczenia jest zdecydowanie bardziej opłacalne z punktu widzenia farmakoekonomiki. Marszałek Senatu podkreślił, że prof. Henryk Skarżyński swoimi działaniami robi dobrą robotę na rzecz zdrowia polskiego społeczeństwa.

Dyrektor Instytutu Fizjologii i Patologii Słuchu w Kajetanach, przewodniczący Komitetu Nauk Klinicznych PAN prof. Henryk Skarżyński zaznaczył, że tegoroczna akcja nie byłaby możliwa na tak szeroką skalę bez aktywnego zaangażowania wielu środowisk medycznych, mediów i studentów medycyny. Przypomniał, że była ona jednak swojego rodzaju pilotażem badań przesiewowych, ich promocją. Według niego środowisko medyczne jest w stanie organizować tego typu przedsięwzięcia na znacznie większą skalę, pozbawiając je charakteru akcyjności, a czyniąc wielospecjalistycznym wsparciem zdrowia Polaków. Wobec rosnącego zagrożenia chorobami cywilizacyjnymi, takimi jak otyłość, nadciśnienie tętnicze czy cukrzyca, całe grupy społeczne powinny zostać objęte badaniami przesiewowymi.

Jednym z celów konferencji było podsumowanie akcji „Po pierwsze zdrowie”, przeprowadzonej z inicjatywy prof. Henryka Skarżyńskiego i Światowego Centrum Słuchu w 2017 r., podczas trasy programu I Polskiego Radia SA „Lato z Radiem”, we współpracy z TVP SA, do udziału w której zaproszono wybitnych specjalistów z wielu dziedzin medycyny. Działania koncentrowały się na przeprowadzeniu populacyjnych, wielospecjalistycznych badań przesiewowych i diagnostycznych. Realizacja założeń programu to nie tylko profilaktyka, ale także możliwość wczesnego wykrywania chorób, które mogą być na tym etapie kontrolowane lub skutecznie leczone, co jest zdecydowanie bardziej opłacalne z punktu widzenia farmakoekonomiki i może w pełni zrekompensować nakłady poniesione na badania profilaktyczne, w tym powszechny skreening. Program „Po pierwsze zdrowie” ma na celu wielospecjalistyczne, całoroczne wsparcie zdrowia Polaków, a jego główne założenie to przeciwdziałanie chorobom cywilizacyjnym.

Podczas konferencji zaprezentowano wyniki badań przesiewowych przeprowadzonych podczas akcji. Przedstawiciele różnych dziedzin medycyny mówili na temat stanu zdrowia Polaków w dziedzinie periodontologii, otolaryngologii, audiologii, foniatrii, kardiologii okulistyki, urologii, dermatologii i chirurgii naczyniowej. Ze wszystkich tych wystąpień wynika, że stan zdrowia Polaków jest zły. Pod wieloma względami nasz kraj znajduje się na końcu europejskich statystyk, a starzejące się społeczeństwo zagrożone jest wieloma chorobami cywilizacyjnymi. Niewielu Polaków wie, co robić, by dobrze dbać o swoje zdrowie. A nawet jeśli wie, nie stosuje się do tych zaleceń. Specjaliści wskazywali, że badania przesiewowe prowadzone przy szerokiej obsłudze medialnej służą edukacji społeczeństwa, wspomagają kreowanie zachowań prozdrowotnych. To ważne dla profilaktyki zdrowotnej, pozwala na szybsze wykrywanie chorób. Wyniki badań przesiewowych powinny też mieć znaczący wpływ na kształt polityki zdrowotnej państwa.

W opinii kierownika I Kliniki Kardiologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego prof. Grzegorza Opolskiego kardiologia naprawcza jest porażką kardiologii zapobiegawczej. Jak wskazywał, choroby sercowo-naczyniowe nadal są główną przyczyną zgonów w Polsce.

Według prof. Henryka Skarżyńskiego badania profilaktyczne powinny obejmować jak największą grupę ludności, a najlepiej całą populację. Jego zdaniem na taki wysiłek stać polskie środowisko lekarskie. Jako przykład podał badanie słuchu. W ostatnich 20 latach ponad 1 mln polskich dzieci w wieku szkolnym poddano badaniom przesiewowym słuchu, a u co 6. ucznia wykryto zaburzenia słuchu.

Na znaczenie, często lekceważonej, dbałości o higienę jamy ustnej zwróciła uwagę prezes Polskiego Towarzystwa Periodontologicznego prof. Renata Górska. Przypomniała, że brak tej dbałości może powodować choroby przyzębia, prowadzące do takich schorzeń jak zawał serca, udar mózgu czy cukrzyca typu 2. Niestety, w społeczeństwie nie ma świadomości co do skutków zaniedbań w tej sferze. Jak mówiła prof. Renata Górska, aż 80% Polaków do 30. roku życia nie zdaje sobie sprawy, że zapalenie przyzębia może wpływać na inne choroby. Wśród osób w wieku 35–50 lat wie o tym 30%. Przypomniała, że choroby przyzębia, podobnie jak próchnica, zaliczane są do schorzeń społecznych. Z przeprowadzonych w latach 2011–14 badań wynika, że zaledwie 1,2% badanych osób w wieku 35–44 lat miało zdrowe przyzębie, a w grupie między 65 a 74 rokiem życia było to jedynie 0,8%.

Równie alarmujące dane dotyczą chorób oczu u Polaków. Jak wskazała prezes Polskiego Towarzystwa Okulistycznego prof. Iwona Grabska-Liberek, co 3. Polak nigdy nie był u okulisty, a osoby chore zgłaszają się zbyt późno, często dopiero wtedy, kiedy schorzenia oczu są już w stanie zaawansowanym. Wśród coraz częstszych chorób oczu wskazała zaćmę, na operację której czeka się obecnie bardzo długo. Zbyt późno zgłaszają się także pacjenci z jaskrą, która nieleczona może prowadzić do ślepoty. W opinii prof. Iwony Grabskiej-Liberek tę sytuację mogłoby poprawić zniesienie skierowań do okulisty i to właśnie w imieniu swojego środowiska postulowała. Wskazała ponadto, że osoby zdrowe w wieku 30–39 lat powinny przychodzić do okulisty na badania kontrolne co 2–4 lata, między 40. i 54. rokiem życia – co 1–3 lata, a po ukończeniu 65 lat – przynajmniej raz w roku.

Prof. Henryk Skarżyński podkreślił, że we wczesnym wykrywaniu schorzeń narządów zmysłu, takich jak słuch, wzrok, węch i smak, pomocna może być Kapsuła Badań Zmysłów, opracowana przez specjalistów z Instytutu Fizjologii i Patologii Słuchu, która mogłaby być ustawiana np. w przychodniach, centrach handlowych czy ośrodkach wypoczynkowych. Pierwsze egzemplarze kapsuły powinny się pojawić już w 2018 r.

W opinii kierownika Katedry i Kliniki Neurologii Wieku Podeszłego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego prof. Grzegorza Opali nowym i niezwykle poważnym wyzwaniem są choroby mózgu, na które cierpi coraz więcej osób, takie jak demencje, udary mózgu, padaczka, choroba Parkinsona i stwardnienie rozsiane. Kilka lat temu szacowano, że z powodu otępienia choruje w Polsce 400 tys. osób. Obecnie przewiduje się, że do 2020 r. liczba Polaków ciepiących z powodu otępienia może się zwiększyć nawet do około 1 mln.

Podczas konferencji podkreślano, że konieczne jest holistyczne podejście do pacjenta, wsparcie środowisk eksperckich, medycznych konsultantów krajowych, poszerzanie badań o kolejne dziedziny medycyny i współdziałanie Ministerstwa Zdrowia. W konferencji wzięli także udział dziennikarze, którzy od lat zajmują się tematyką medyczną, nauką i ochroną zdrowia. Ich wypowiedzi stanowiły komentarz do prezentacji lekarzy specjalistów.