Sprawy międzynarodowe

Marszałek Stanisław Karczewski 1‒2 czerwca 2017 r. uczestniczył w XVIII Spotkaniu Stowarzyszenia Senatów Europy, które odbyło się w stolicy Słowenii Lublanie. Przewodniczący drugich Izb parlamentów spotkali się, aby omówić propozycję utworzenia Senatu Europejskiego jako instytucji zacieśniającej relacje z obywatelami. W świetle rosnącego deficytu demokracji w Unii Europejskiej i licznych wezwań do reform parlamentarnych przewodniczący zastanawiali się, jak mogą sprostać wyzwaniom czasu. Główne problemy, z jakimi borykają się europejskie senaty, to spadek zaufania obywateli do mandatu senatorskiego, różnice regionalne i sprawy społeczne oraz modernizacja pracy senatorów i urzędników.

Przewodniczący Rady Narodowej Słowenii Mitja Berwar, otwierając spotkanie, podkreślił, że 25-letnie doświadczenie słoweńskiej Rady pozwala dostrzec zalety dwuizbowości. Zwrócił uwagę na społeczne korzyści wynikające z kompetencji drugiej izby. Jego zdaniem za pośrednictwem Senatu Europejskiego obywatele mogliby bezpośrednio wpływać na działania Unii Europejskiej. Pozwoliłoby to zachować równowagę dla scentralizowanych instytucji. Przewodniczący Mitja Berwar podkreślił, że największą korzyścią mogłoby być zwiększenie zaufania do unijnych instytucji, a także poprawa jakości prac legislacyjnych.

Przewodniczący czeskiego Senatu Milan Štěch zwrócił uwagę, że utworzenie tego typu instytucji mogłoby dodatkowo skomplikować proces legislacyjny. Jak dodał, zdarza się, że obecna administracja państw członkowskich popełnia błędy w pracach Rady Unii Europejskiej, a Senat Europejski mógłby odgrywać rolę kompensującą te niedociągnięcia.

Przewodnicząca holenderskiego Senatu Ankie Broekers-Knol zgodziła się, że pomysł powołania Senatu Europejskiego nie jest nowy i dyskusje na ten temat toczyły się już 10 lat temu. Temat omawiano również w izbie przez nią reprezentowanej. Dostrzegając nie tylko zalety, ale także wady dwuizbowości, przewodnicząca wyraziła obawę, że instytucja mogłaby dodatkowo skomplikować i tak już złożony proces legislacyjny. W jej opinii stałby się on jeszcze mniej zrozumiały dla obywateli. Efektem mogłoby być dodatkowe pogłębienie kryzysu zaufania obywateli do Unii Europejskiej. Jak stwierdziła przewodnicząca, nie widzi roli dla Senatu Europejskiego w procesie decyzyjnym. Wąskie uprawnienia, jak dodała, byłyby bardzo krytykowane.

Marszałek Stanisław Karczewski zwrócił uwagę, że rozmawiając o koncepcji Senatu Europejskiego jako czynnika, który miałby pozwolić na zacieśnienie relacji z obywatelami Unii Europejskiej, trzeba przede wszystkim uzmysłowić sobie, jaką funkcję powinien pełnić. Jak podkreślił marszałek, nie możemy zmierzać w kierunku przesadzonego rozrostu instytucji, polegającego na utworzeniu drugiej izby, siostrzanej wobec Parlamentu Europejskiego, tak samo kosztownej i z licznymi mandatami. W jego opinii skutek takiej reformy byłby odwrotny do zamierzonego, bo wystarczy, że Parlament Europejski utrzymuje już dwie siedziby.

Zdaniem marszałka Stanisława Karczewskiego mimo że dwuizbowość wydłuża proces legislacyjny co najmniej o 3 czytania, jest równie pożyteczna, jak zasada vacatio legis i wieloinstancyjność władzy sądowniczej. Marszałek Senatu podkreślił, że posiadanie drugiej izby parlamentu jest skarbem, z którego nie można rezygnować. Wartość stanowią także specjalne, nielegislacyjne zadania, jakie senaty wykonują. W Polsce to opieka nad Polonią i Polakami za granicą. „Przeciwko utworzeniu drugiej izby podaje się argumenty: zagrożenie powielaniem działań, opóźnienia w procesie decyzyjnym. Podnosi się problem jej legitymacji i trudności z określeniem zakresu uprawnień. Jak zwykle, lekceważy się tutaj największą korzyść z dwuizbowości, czyli zróżnicowaną reprezentację, która pozwala demokratycznym instytucjom na większą adekwatność” – mówił marszałek. Zapowiedział inicjatywę przeciwdziałania współczesnym problemom – cyberprzestępczości i nienawiści szerzącej się w sieci. Z przeprowadzonych analiz wynika, że zagrożenia płynące z internetowego „hejtu” i hackerstwa mają jedno podłoże. W związku z tym już tej jesieni Senat RP planuje organizację pierwszego seminarium z udziałem publiczności, w tym młodzieży i organizacji pozarządowych. Marszałek zaprosił obecnych reprezentantów parlamentów do śledzenia prac nad tym projektem w internecie. 

Przewodniczący po dyskusji doszli do wniosku, że powołanie Senatu Europejskiego w chwili obecnej nie znajduje uzasadnienia. Wszyscy podkreślali korzyści płynące z dwuizbowości ich parlamentów. Zaplanowano, że kolejne spotkanie odbędzie się w przyszłym roku w Rumunii.

Gościem drugiego dnia obrad był premier Słowenii Miro Cerar, który podkreślił, że „demokracja wymaga mądrości, cierpliwości oraz dialogu, a senaty są odzwierciedleniem tych elementów”. Apelował, aby państwa europejskie, które są obserwatorami wielu konfliktów, dążyły do przeciwdziałania dezintegracji. „Oprócz utrzymania istniejących relacji powinniśmy nawiązać współpracę np. z państwami z rejonu Bałkanów i wschodniej Europy” – dodał.

W siedzibie parlamentu Słowenii zorganizowano spotkania bilateralne. Marszałek Stanisław Karczewski spotkał się z przewodniczącym Zgromadzenia Narodowego Republiki Słowenii Milanem Brglezem. Politycy rozmawiali o Szczycie Przewodniczących Parlamentów Państw Europy Środkowej i Wschodniej, który odbył się w maju w Warszawie. Słowenia nie była reprezentowana ze względu na pilne prace legislacyjne, prowadzone w tym czasie. Przewodniczący Milan Brglez przyjął zaproszenie na przyszłoroczny szczyt. W czasie spotkania poruszono kwestie wzmocnienia polsko-słoweńskich relacji gospodarczych.

Marszałek Stanisław Karczewski rozmawiał także z nuncjuszem apostolskim w Słowenii Juliuszem Januszem. Arcybiskup przedstawił mu 20-letnią historię budowy siedziby nuncjatury w Lublanie.