Posiedzenia Senatu

26‒27 lipca 2017 r. odbyło się 46. posiedzenie Senatu. Izba rozpatrzyła na nim 7 ustaw, wszystkie poparła bez poprawek. Przyjęła również opinię o niezgodności z zasadą pomocniczości projektu dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady, a także zapoznała się informacją o działalności rzecznika praw dziecka za rok 2016.

Ustawa o ratyfikacji Umowy w sprawie siedziby między Rzecząpospolitą Polską a Europejską Agencją Straży Granicznej i Przybrzeżnej (Frontex), podpisanej w Warszawie dnia 9 marca 2017 r. – przyjęta bez poprawek

Izba głosami 80 senatorów, przy 1 – przeciw i 1 wstrzymującym się, wyraziła zgodę na podpisanie umowy przez prezydenta, co postulowały komisje: Spraw Zagranicznych i Unii Europejskiej oraz Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej. Wcześniej zgody na ratyfikację udzielił Sejm na swoim 46. posiedzeniu, 20 lipca 2017 r. Umowa dotyczy umieszczenia w Warszawie siedziby agencji Frontex. Obejmuje m.in. sprawy związane z immunitetem, nietykalnością, pocztą dyplomatyczną i przywilejami misji dyplomatycznej; zwolnienia podatkowe dla agencji i jej pracowników; inne przywileje pracowników agencji, w tym prawo do refundacji z budżetu państwa kosztów edukacji dzieci pracowników; kwestie wyjazdu i pobytu na terytorium Polski pracowników agencji czy zobowiązanie strony polskiej do podjęcia działań zmierzających do zapewnienia, że w Warszawie zostanie utworzona szkoła europejska lub akredytowana szkoła europejska dla dzieci pracowników agencji. Liczba jej stałego personelu w najbliższych latach zostanie zwiększona prawie trzykrotnie – z obecnego poziomu 400 pracowników do 600 na koniec tego roku i do 1 tys. w roku 2020.

Ustawa o zmianie ustawy o systemie informacji w ochronie zdrowia oraz niektórych innych ustaw – przyjęta bez poprawek

Nowelizacja, uchwalona na 46. posiedzeniu Sejmu, 20 lipca 2017 r., z inicjatywy rządu, wprowadza 2 grupy zmian. Pierwsza obejmuje tworzenie i funkcjonowanie rejestrów medycznych. Ustawa określa budowę rejestrów medycznych. Będą one tworzone przez ministra zdrowia na wniosek określonego podmiotu w drodze rozporządzenia. Na mocy nowelizacji administratorem danych zamiast ministra zdrowia zostanie podmiot prowadzący dany rejestr medyczny. Ustawa rozszerza listę podmiotów prowadzących rejestr medyczny o Narodowy Fundusz Zdrowia. Nakłada też obowiązek bezpłatnego przekazywania danych do rejestrów przez usługodawców lub podmioty prowadzące rejestry publiczne i medyczne. Pozwala na przekazywanie informacji między poszczególnymi rejestrami, łączenie ich i korygowanie danych. Rejestry medyczne będą finansowane przez ministra zdrowia w ramach środków przeznaczonych na programy polityki zdrowotnej oraz poprzez dotacje celowe.

Druga grupa zmian wprowadzonych nowelą obejmuje elektroniczną dokumentację medyczną. Ustawa doprecyzowuje samą definicję elektronicznej dokumentacji medycznej, wyróżnia poszczególne elementy, np. e-recepty, e-skierowania i inne dokumenty, m.in. kartę wypisową, kartę od lekarza specjalisty do lekarza wypisującego skierowanie. Obecnie katalog usług elektronicznej dokumentacji medycznej jest otwarty i będzie modyfikowany. Nowelizacja przesuwa termin wprowadzenia obowiązku wystawiania e-recept na 1 stycznia 2020 r., e-skierowań – na 1 stycznia 2021 r., a pozostałej dokumentacji elektronicznej – na 1 stycznia 2019 r. Ustawa przesuwa także termin wdrożenia tzw. systemu e-krew do 31 grudnia 2019 r.

Nowelizacja wydłuża okres przejściowy, jeśli chodzi o przekazywanie informacji zawartych w kartach urodzenia, kartach martwego urodzenia i kartach zgonu.

Izba jednomyślnie, 85 głosami, poparła wniosek Komisji Zdrowia i przyjęła nowelę bez poprawek.

Ustawa trafi teraz do podpisu prezydenta.

Ustawa o zmianie ustawy o odnawialnych źródłach energii – przyjęta bez poprawek

Głównym celem nowelizacji, uchwalonej przez Sejm na 46. posiedzeniu, 20 lipca 2017 r., na podstawie projektu poselskiego, jest zrównoważony rozwój naszego kraju w obszarze odnawialnych źródłach energii. Ustawa zakłada rezygnację ze stałej wartości tzw. opłaty zastępczej (300,03 zł/MWh) i powiązanie jej wysokości z roczną ceną średnioważoną praw majątkowych wynikających ze świadectw pochodzeniainnych niż wydane dla energii elektrycznej z biogazu rolniczego (błękitne certyfikaty)i wiatraków (zielone certyfikaty).Cena rynkowa zielonych certyfikatów z powodu nadpodaży w ciągu kilku lat spadła o 90%. Wnioskodawcy uważają, że powiązanie wysokości opłaty zastępczej z ceną rynkową spowoduje większe zainteresowanie certyfikatami i stopniowe rozładowanie ich nadpodaży.

Nowela zmienia wzór obliczania opłaty zastępczej. Opłata ma wynosić 125% średniej ceny danych certyfikatów z poprzedniego roku, ale nie więcej niż 300,03 zł/MWh.

W opartym na certyfikatach systemie wsparcia dla OZE wytwórca energii w źródle odnawialnym oprócz sprzedaży energii otrzymuje za każdą MWh certyfikat, który jest prawem majątkowym i może być sprzedany albo na giełdzie, albo w indywidualnej transakcji typu OTC. Cena sprzedaży jest wsparciem dla wytwórcy. Z kolei sprzedawcy energii do odbiorców końcowych muszą się legitymować odpowiednią do wielkości sprzedaży liczbą certyfikatów, czyli muszą je kupić. Ewentualnie mogą uiścić tzw. opłatę zastępczą.

Wniosek Komisji Środowiska oraz Komisji Gospodarki Narodowej i Innowacyjności o przyjęcie ustawy bez poprawek poparło 54 senatorów, 30 było przeciw, a 3 wstrzymało się od głosu. Mniejszość komisji tych komisji przedstawiła też wniosek o odrzucenie ustawy, odrzucony 58 głosami, przy 27 – za i 1 wstrzymującym się, a także propozycje 2 poprawek.

Teraz ustawa trafi do podpisu prezydenta.

Ustawa o zmianie ustawy o dozorze technicznym – przyjęta bez poprawek

Jednomyślnie, głosami 85 senatorów, Izba poparła wniosek komisji: Infrastruktury oraz Gospodarki Narodowej i Innowacyjnościi przyjęła bez poprawek nowelizację, uchwaloną przez Sejm na 46. posiedzeniu, 20 lipca 2017 r., na podstawie projektu rządowego.

Do podpisu prezydenta zostanie więc teraz skierowana ustawa, która dostosowuje przepisy do dyrektywy Unii Europejskiej, dotyczącej odzyskiwania oparów paliwa na etapie II podczas tankowania pojazdów silnikowych na stacjach paliw. Zgodnie z nowelą kontrolę stacji paliw w zakresie wydajności instalacji do odzyskiwania oparów paliwa będą przeprowadzać jednostki dozoru technicznego. Ta zmiana ustawy narzuca obowiązek sprawdzenia przynajmniej raz na rok przez Urząd Dozoru Technicznego jakości odzyskiwania par paliw na stacjach paliw w poszczególnych wężach.

Ustawa o Krajowym Zasobie Nieruchomości – przyjęta bez poprawek

Ustawa, uchwalona na 46. posiedzeniu Sejmu, 20 lipca 2017 r., na podstawie projektu rządowego, określa zasady utworzenia, organizacji i funkcjonowania Krajowego Zasobu Nieruchomości, który ma zarządzać nieruchomościami Skarbu Państwa. KZN będzie gromadził nieruchomości należące do Skarbu Państwa i gospodarował nimi, tak by zwiększyć podaż gruntów na potrzeby budownictwa mieszkaniowego, co ma się przyczynić do zwiększenia podaży mieszkań na wynajem o umiarkowanych czynszach. Zasób będzie pełnił funkcję banku ziemi, zarówno w dużych miastach, jak i mniejszych miejscowościach. KZN będzie dysponował wykazem nieruchomości, który zostanie sporządzony na podstawie informacji przekazywanych przez podmioty w dotychczasowym stanie prawnym gospodarujące nimi w imieniu Skarbu Państw (starostowie, prezydenci miast na prawach powiatu, Agencja Nieruchomości Rolnych, Agencja Mienia Wojskowego i Lasy Państwowe).

KZN ma przekazywać w użytkowanie wieczyste nieruchomości na cele budownictwa mieszkaniowego w trybie przetargów, w których można wziąć udział pod określonymi warunkami. Każdorazowo będzie musiał uzyskać od ministra właściwego ds. budownictwa zgodę na przeprowadzenie przetargu. Ustawa określa też, kto będzie mógł być operatorem mieszkaniowym i jakie 3 kryteria będzie zobowiązany spełnić (co najmniej 80% powierzchni użytkowej wszystkich lokali w budynkach będą stanowiły powierzchnie mieszkań; co najmniej 70% powierzchni użytkowej mieszkań będą stanowiły mieszkania o czynszu normowanym; nie więcej niż 20% powierzchni użytkowej kondygnacji nadziemnych budynku pozostanie niewyodrębnione na lokale, w tym zostanie przeznaczone na części wspólne).

Operator mieszkaniowy będzie zawierał z najemcami umowy najmu z opcją ustawowego dochodzenia do własności i najmu bez opcji z odpowiednim czynszem. Ustawa reguluje kwestie najmu i czynszu normowanego w mieszkaniach na wynajem budowanych przez operatora mieszkaniowego. Najemca nie będzie mógł podnajmować mieszkania z wyjątkiem podnajmowania osobie, wobec której jest związany obowiązkiem alimentacyjnym. KZN będzie także dbać o ochronę interesu lokatorów. Osoby wynajmujące lokale będą w sposób szczególny chronione przed nadmiernym czynszem, a także przed możliwością sprzedaży tych mieszkań wcześniej niż określono w ustawie. Czynsz najmu będzie ograniczony kwotami określonymi przez Radę Ministrów w rozporządzeniu wydawanym corocznie do 31 marca. Ustawa wprowadza też ograniczenie zakresu najmu okazjonalnego. Organem kontrolnym w stosunku do operatora mieszkaniowego będzie prezes Krajowego Zasobu Nieruchomości. Jeśli stwierdzi on naruszenie warunków umów zawartych z operatorem, to będzie mógł je rozwiązać i nałożyć na operatora kary wynikające z tych umów. Nadzór nad KZN zaś ma sprawować minister właściwy ds. budownictwa. Organami Krajowego Zasobu Nieruchomości będą prezes i 9-osobowa rada nadzorcza.

W wyniku głosowania (58 głosów za, 25 ‒ przeciw, 4 wstrzymujące się) Izba przyjęła ustawę bez poprawek, zgodnie z propozycją Komisji Infrastruktury oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej. Wcześniej odrzucono wniosek ich mniejszości o odrzucenie ustawy (26 senatorów za, 58 ‒ przeciw, 3 wstrzymało się od głosu).

Ustawa trafi teraz do podpisu prezydenta.

Ustawa o zmianie ustawy o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt – przyjęta bez poprawek

Nowelizacja, uchwalona przez Sejm na 46. posiedzeniu, 20 lipca 2017 r., z inicjatywy rządu, została jednomyślnie, 85 głosami, poparta bez poprawek, co postulowała Komisja Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Ustawa, która trafi teraz do podpisu prezydenta, ma na celu zwiększenie skuteczności zwalczania chorób zakaźnych zwierząt, w tym afrykańskiego pomoru świń,poprzez wprowadzenie nowych obowiązków m.in. dla myśliwych, dzierżawców lub zarządców obwodów łowieckich i posiadaczy gospodarstw. Ustawa ułatwia, zwłaszcza w strefie zagrożenia, gdzie występuje afrykański pomór świń, odstrzał sanitarny, usprawnia wiele działań wprowadza też przepisy, które nakładają na rolników obowiązek stosowania bioasekuracji. Wprowadza również obowiązek dla myśliwych, którzy znajdą padłego dzika. Będą musieli o tym powiadomić przede wszystkim powiatowego lekarza weterynarii, a także zabezpieczyć dzika przed dostępem zwierząt i ludzi.

Nowe przepisy umożliwią ponadto Inspekcji Weterynaryjnej lub wojewodomm.in. zakazanie lub ograniczenie możliwości utrzymywania, chowu lub hodowli zwierząt z gatunków wrażliwych na danym obszarze.

Ustawa o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa, ustawy o finansach publicznych oraz ustawy – Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej – przyjęta bez poprawek

Celem nowelizacji, uchwalonej na 46. posiedzeniu Sejmu, 20 lipca 2017 r., z inicjatywy rządu, jest racjonalizacja wykorzystania zasobów kadrowych w odpowiednich komórkach Krajowej Informacji Skarbowej i komórkach obsługujących szefa Krajowej Administracji Skarbowej poprzez usunięcie powielania wykonywania czynności w sprawach odpowiadających zagadnieniu, które było już przedmiotem uzyskanej uprzednio opinii. Zgodnie z ustawą dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej nie będzie musiał występować do szefa z wnioskiem o opinię w sprawie wydania interpretacji indywidualnej, jeżeli taka interpretacja była wcześniej dokonana przez szefa KAS.

Nowela uzupełnia też przepisy ordynacji podatkowej o delegację ustawową umożliwiającą powierzenie prowadzenia Rejestru Zastawów Skarbowych innemu niż szef Krajowej Administracji Skarbowej jego organowi. Nowe przepisy przyczynią się do usprawnienia obsługi systemu teleinformatycznego, w którym prowadzony będzie Rejestr Zastawów Skarbowych.

Ustawa przewiduje również zmianę przepisów ustawy o finansach publicznych w zakresie wyłączenia udziału Prokuratorii Generalnej w wydawaniu opinii o projektach umów i jednostronnych czynności prawnych dokonywanych przez Skarb Państwa, jeżeli wartość przedmiotu czynności prawnej przekracza kwotę 100 mln zł. Przyczyni się to do usprawnienia czynności związanych z wykonywaniem budżetu państwa, finansowaniem potrzeb pożyczkowych budżetu państwa, zarządzaniem długiem Skarbu Państwa i płynnością budżetu państwa, koniecznością ich bieżącej, niezwłocznej realizacji.

Nowela zakłada również nowelizację przepisów ustawy – Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej w zakresie przesunięcia wyodrębnionej części budżetowej Krajowej Administracji Skarbowej od 1 stycznia 2019 r. Zmiana ta usprawni funkcjonowanie Krajowej Administracji Skarbowej w obszarze finansowo-księgowym oraz umożliwi zaprojektowanie jej kompleksowego budżetu na rok 2019 w wyodrębnionej części budżetu państwa.

Komisja Budżetu i Finansów Publicznych postulowała przyjęcie noweli bez poprawek, za czym opowiedziało się 84 senatorów, 1 był przeciw, a 2 wstrzymało się od głosu.

Ustawa zostanie teraz skierowana do podpisu prezydenta.

Opinia o niezgodności z zasadą pomocniczości projektu dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającej dyrektywę 2006/22/WE w odniesieniu do wymogów w zakresie egzekwowania prawa oraz ustanawiającej szczegółowe zasady w odniesieniu do dyrektywy 96/71/WE i dyrektywy 2014/67/UE dotyczącej delegowania kierowców w sektorze transportu drogowego COM(2017)278

W opinii, przyjętej 86 głosami, przy 1 wstrzymującym się, a przygotowanej przez Komisję Spraw Zagranicznych i Unii Europejskiej, podkreślono, że proponowane zmiany mogą przyczynić się do załamania istotnego sektora gospodarki polskiej ‒ transportu drogowego. Opracowane raporty wskazują na możliwość upadku firm transportowych i zwolnień pracowników sektora transportu po wprowadzeniu nowych regulacji. Skutki te pozostają w sprzeczności z celami funkcjonowania wspólnego rynku. W opinii Senatu zmiany naruszają postanowienia odnoszące się do wspólnej polityki transportowej, wymagające uwzględnienia wypadków, w których zastosowanie środków z zakresu transportu międzynarodowego może poważnie wpływać na jakość życia i poziom zatrudnienia w pewnych regionach.

Izba uznała ponadto, że cele określone w proponowanych regulacjach, odnoszące się do egzekwowania prawa, ustanawiające szczegółowe zasady dotyczące delegowania kierowców, mogą być osiągane bardziej skutecznie na poziomie państw członkowskich, z zastrzeżeniem prawodawstwa unijnego.

Informacja o działalności rzecznika praw dziecka za rok 2016 wraz z uwagami o stanie przestrzegania praw dziecka

Jak poinformował rzecznik praw dziecka Marek Michalak, w 2016 r. do jego biura wpłynęło łącznie 46 213 spraw. Rzecznik skierował do ministrów, organów i instytucji ogółem 154 wystąpienia o charakterze generalnym. W 295 wypadkach uznał, że istnieje zagrożenie dla dobra dziecka w toczących się postępowaniach sądowych, dlatego, korzystając z ustawowych kompetencji, zgłosił udział w postępowaniu sądowym i uczestniczył w nich na prawach równych prokuratorowi.

W 2016 r. łącznie rzecznik przeprowadził 217 kontroli. Koncentrowały się one na placówkach pieczy zastępczej, młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, placówkach edukacyjnych i podmiotach leczniczych; w miejscach wypoczynku dzieci i młodzieży, a także polegały na badaniach akt sądowych w zakresie orzekania przez sądy o umieszczeniu dzieci w pieczy zastępczej, w następstwie opublikowania przez ministra sprawiedliwości informacji pod tytułem „Uniemożliwienie odbierania dzieci z powodu biedy – projekt przyjęty przez Radę Ministrów”. W 2016 r. rzecznik praw dziecka uczestniczył w opiniowaniu 46 projektów aktów prawnych, a także wielokrotnie w posiedzeniach Sejmu i Senatu, w posiedzeniach komisji i podkomisji parlamentarnych, na których poruszane były zagadnienia związane z ochroną praw dziecka.

Jeśli chodzi o ochronę prawa dziecka do życia i ochrony zdrowia, to do rzecznika praw dziecka zgłoszono ogółem 5389 spraw. Rzecznik badał sprawy indywidualne oraz zwracał się do właściwych organów i instytucji o podjęcie działań lub udzielenie informacji w sprawach dotyczących m.in: dostępności lekarzy specjalistów, stanu zdrowia jamy ustnej dzieci i młodzieży, organizacji opieki zdrowotnej nad populacją wieku rozwojowego, dostępności nowoczesnego leczenia, ochrony dzieci przed zakażeniem wirusem HIV, opieki medycznej podczas porodu, szczepień ochronnych, depresji poporodowej, ochrony życia i zdrowia dzieci nienarodzonych, korzystania przez dzieci z solariów, zażywania substancji psychoaktywnych, tzw. dopalaczy, braku biegłych na etapie postępowań sądowych zainicjowanych odwołaniem od orzeczeń wojewódzkich zespołów ds. orzekania o niepełnosprawności oraz bezpieczeństwa procedur medycznych.

W sprawie ochrony praw dziecka do wychowania w rodzinie w 2016 r. wpłynęło 23 596 spraw, czyli ponad połowa wszystkich. Podejmując interwencje, rzecznik zwracał się do organów i instytucji o udzielenie informacji lub podjęcie działań m.in. w sprawach dotyczących: prawa dziecka do obojga rodziców; kontaktów dziecka z rodzicami; małych dzieci w systemie pieczy zastępczej; procedury wysłuchania małoletnich; prawa dziecka do poznania tożsamości; postępowania o odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką; małoletnich matek w placówkach; odbierania dzieci z powodu ubóstwa rodziców; przestrzegania praw dzieci umieszczonych w systemie pieczy zastępczej; ochrony prawa dziecka do prywatności; ochrony praw dziecka w procedurze adopcyjnej oraz funkcjonowania placówek wsparcia dziennego. W wielu sprawach indywidualnych w ramach ustawowych kompetencji rzecznik inicjował postępowania przed sądem, a także przystępował do postępowań już toczących się.

W zakresie ochrony prawa dziecka do godziwych warunków socjalnych w 2016 r. do rzecznika zgłoszono ogółem 3831 spraw. Rzecznik badał sprawy indywidualne oraz występował do właściwych organów i instytucji w sprawach dotyczących m.in.: bezdomności dzieci; świadczenia wychowawczego; świadczenia rodzicielskiego; egzekucji świadczeń alimentacyjnych; odbywania kary pozbawienia wolności przez skazanych w systemie dozoru elektronicznego; ochrony danych osobowych dzieci adoptowanych; procedury przyznawania świadczeń rodzinnych; orzekania o niepełnosprawności; ochrony wizerunku małoletnich; bezpieczeństwa na placach zabaw; ulg przejazdowych w komunikacji zbiorowej dla dzieci i młodzieży.

W obszarze ochrony prawa dziecka do nauki w 2016 r. do rzecznika praw dziecka zgłoszono ogółem 6980 spraw. Dotyczyły one m.in.: rekrutacji do przedszkoli i szkół; oceniania uczniów; wsparcia dla dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w przedszkolach i szkołach; pomocy psychologiczno-pedagogicznej; dostępu do podręczników dla dzieci z dysfunkcją wzroku; nierównego traktowania i dyskryminacji; cyberprzemocy i samobójstw uczniów; wpływu konfliktu okołorozwodowego na sytuację szkolną dziecka; pobytu w placówce dziecka przewlekle chorego; odpowiedzialności dyscyplinarnej nauczycieli; funkcjonowania młodzieżowych ośrodków wychowawczych; organizacji wypoczynku dzieci i młodzieży; funkcjonowania polskich szkół na Litwie; funkcjonowania na terenie RP placówek resocjalizacyjnych dla młodzieży z innych państw.

W obszarze prawa dziecka do ochrony przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem, demoralizacją, zaniedbaniem oraz innym złym traktowaniem w 2016 r. do rzecznika praw dziecka zgłoszono ogółem 4972 sprawy. Dotyczyły one m.in.: zaniedbywania i przemocy w środowisku domowym; przemocy psychicznej, fizycznej i seksualnej; przemocy rówieśniczej; przemocy w szkołach, przedszkolach, żłobkach oraz innych formach opieki; przemocy w placówkach o charakterze wychowawczym, socjoterapeutycznym i resocjalizacyjnym; niegodziwego traktowania.

W informacji za 2016 r. wyodrębniony został nowy rozdział, poświęcony ochronie praw dziecka w aspekcie międzynarodowym. Wnioski do rzecznika o interwencję i działania podejmowane z urzędu dotyczyły: ochrony praw małoletnich cudzoziemców na terenie RP; ochrony praw małoletnich obywateli polskich zamieszkałych za granicą; oraz międzynarodowych uprowadzeń rodzicielskich. Na arenie międzynarodowej rzecznik podejmował również działania na rzecz ochrony praw dziecka w ramach współpracy z Europejską Siecią Rzeczników Praw Dziecka – ENOC oraz poprzez współpracę z przedstawicielami instytucji europejskich i międzynarodowych.

Ważnym elementem działalności rzecznika praw dziecka było kontynuowanie ogólnopolskich kampanii społecznych: „Odwaga ratuje życie”, „Reaguj. Masz prawo”. W 2016 r. liczne rzecznik organizował konkursy, m.in. na najlepszą pracę magisterską i doktorską odnoszącą się do tematyki praw dziecka czy konkurs dla lokalnych telewizji „To nas dotyczy”, odnoszący się do ochrony praw dziecka.

W 2016 r. rzecznik kontynuował działalność wydawniczą. Wydano m.in. publikacje: „Ochrona rozwoju dziecka przez zagrożeniami”, „Ochrona praw dziecka w sytuacjach nadzwyczajnych”, „«Kocham. Nie biję»? Przemoc wobec dzieci w dyskursie publicznym”, „Dziecko jako podmiot sumienia i wyznania” oraz „Wykonywanie władzy rodzicielskiej i kontaktów w warunkach istnienia elementu zagranicznego”.

Mówiąc o stanie o stanie przestrzegania praw dziecka, rzecznik Marek Michalak zwrócił uwagę na zrealizowane w 2016 r. jego postulatu poprawy ochrony praw młodszych obywateli. Rzecznik wielokrotnie wskazywał na niedoszacowanie oraz niewystarczającą dostępność świadczeń stomatologicznych dla dzieci. Wielokrotnie apelował o stworzenie kompleksowej polityki państwa w zakresie poprawy stanu zdrowia zębów u dzieci, obejmującej skuteczną profilaktykę oraz poprawę dostępności świadczeń stomatologicznych. Efektem działań było powołanie w 2016 r. przez ministra zdrowia zespołu ds. opracowania rozwiązań na rzecz poprawy stanu zdrowia jamy ustnej u dzieci, który wypracował dokument zawierający diagnozę stanu stomatologicznej opieki zdrowotnej dzieci i młodzieży. Zarządzeniem prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia wprowadzono proponowane od wielu lat przez rzecznika praw dziecka rozwiązanie, czyli współczynnik korygujący nieprawidłową, niską wycenę procedur stomatologicznych dla dzieci, który wynosi 1,2. Umożliwia to zwiększenie odsetka leczonych dzieci przy jednoczesnym zmniejszaniu zadłużenia ośrodków ukierunkowanych na leczenie wyłącznie dzieci i młodzieży. Zgłaszane przez rzecznika praw dziecka postulaty dotyczące konieczności dokonania zmian w sposobie i poziomie finansowania opieki nad najmłodszymi pacjentami przyczyniły się do tego, że Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji włączyła do planu taryfikacji na rok 2017 obszar świadczeń w lecznictwie szpitalnym, dotyczących leczenia chorób dzieci. Agencja rozpoczęła także pozyskiwanie danych finansowo-księgowych za rok 2015 w rodzaju „rehabilitacja lecznicza”. Rzecznik wielokrotnie zwracał uwagę na konieczność rozszerzenia kalendarza obowiązkowych szczepień ochronnych o szczepienia przeciwko pneumokokom. Od 1 stycznia 2017 r. szczepieniem przeciwko pneumokokom objęte zostały wszystkie dzieci urodzone po 31 grudnia 2016 r. Od 1 stycznia 2017 r., zgodnie z przedstawionymi przez rzecznika postulatami, terapia w ramach programu lekowego dla dzieci cierpiących na chorobę Leśniowskiego-Crohna została wydłużona z 12 do 24 miesięcy. Lek stosowany wcześniej wyłącznie u dorosłych został udostępniony również dla dzieci.

Wskutek kolejnych apeli rzecznika odnoszących się do swobody w nabywaniu przez dzieci środków hormonalnych do stosowania wewnętrznego bez przepisu lekarza minister zdrowia podjął działania ograniczające dzieciom bezpośredni dostęp do tych produktów, przepisy już weszły w życie.

Rzecznik praw dziecka wielokrotnie wskazywał i nadal zwraca uwagę na problem niealimentacji dzieci przez rodziców, niskiej skuteczności egzekwowania świadczeń alimentacyjnych. W celu zagwarantowania dzieciom pełnej realizacji prawa do godziwych warunków socjalnych rzecznik praw dziecka wspólnie z rzecznikiem praw obywatelskich powołali zespół ekspercki ds. alimentów. Skutkiem jego prac było przygotowanie i przeprowadzenie przez ministra rodziny kampanii społecznej pod tytułem „Odpowiedzialny rodzic płaci”, nagłaśniającej problemy związane z niealimentacją i zachęceającej do płacenia alimentów. Ministerstwo Sprawiedliwości przygotowało projekt, zakładający m.in. wypełnienie postulatów obu rzeczników w zakresie możliwości odbywania kary w systemie dozoru elektronicznego. Ustawa już obowiązuje.

Rzecznik praw dziecka wielokrotnie domagał się zwiększenia ochrony dzieci przed przemocą ze strony dorosłych w jednostkach systemu oświaty. Wiele postulatów rzecznika praw dziecka w tym zakresie została uwzględniona. Rzecznik praw dziecka konsekwentnie zgłaszał uwagi dotyczące funkcjonowania placówek wsparcia dziennego. Przedstawił przewodniczącemu sejmowej Komisji Polityki Społecznej i Rodziny zastrzeżenia dotyczące wprowadzenia zakazu lokalizacji placówek wsparcia dziennego w 1 budynku z jednostką organizacyjną systemu oświaty oraz zakazu lokalizacji w jednym budynku dwóch lub więcej placówek wsparcia dziennego. Postulaty rzecznika praw dziecka zostały w 100% uwzględnione.

Rzecznik podejmował liczne działania na rzecz pełniejszej ochrony praw małoletnich w postępowaniach sądowych prowadzonych w trybie konwencji haskiej, dotyczącej cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę. W Ministerstwie Sprawiedliwości podjęto prace legislacyjne nad wprowadzeniem postulowanych zmian.

Rzecznik praw dziecka podejmował także działania mające na celu zapewnienie jednolitej prokonstytucyjnej wykładni przepisów ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, wdrażającej rządowy program „Rodzina 500+”. Działania rzecznika doprowadziły do utrwalenia się linii orzeczniczej i w konsekwencji zmieniły praktykę organów administracji, które przyznają świadczenie 500+ także cudzoziemcom.

Podjęte przez rząd działania w zakresie wspierania rodzin z dziećmi doprowadziły do zrealizowania wielokrotnie podnoszonego przez rzecznika praw dziecka postulatu konieczności wspierania materialnego rodzin wielodzietnych. Sytuacja się poprawiła.

Prezydent w kwietniu 2017 r. podpisał ustawę nowelizującą kodeks karny, co zwieńczyło pracę nad przepisami, które mają zapewnić dzieciom skuteczniejszą ochronę przed przemocą. Inicjatorem i projektodawcą tych zmian w prawie był rzecznik praw dziecka.

Rzecznik Marek Michalak przedstawił także szczegółowe uwagi i postulaty, które wymagają pilnego działania. Odnoszą się one do praw: do życia i ochrony zdrowia, do wychowania w rodzinie, do godziwych warunków socjalnych, do nauki, do ochrony przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem, demoralizacją, zaniedbaniem oraz innym złym traktowaniem.