Posiedzenia Senatu

28‒29 czerwca 2017 r. odbyło się 44. posiedzenie Senatu. Izba rozpatrzyła na nim 3 ustawy, do 1 wprowadziła poprawkę. Podjęła także uchwałę okolicznościową. Zdecydowała też o wniesieniu do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy o kierujących pojazdami, a także wysłuchała sprawozdania Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji z petycji rozpatrzonych w 2016 r. oraz informacji o działalności Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w 2016 r.

Uchwała w 100. rocznicę śmierci Mariana Smoluchowskiego – genialnego polskiego fizyka

W uchwale przypomniano, że 5 września 2017 r. minie 100 lat od przedwczesnej śmierci Mariana Smoluchowskiego. Ten jeden z najwybitniejszych światowych uczonych przełomu XIX i XX w. już od najmłodszych lat wykazywał niezwykłe zdolności. Ukończył z najwyższym wyróżnieniem studia z fizyki na Uniwersytecie Wiedeńskim. Obronił z wyróżnieniem pracę doktorską. Przez kilka lat pracował w różnych ośrodkach naukowych Europy (Paryż, Glasgow, Berlin). Po powrocie do Wiednia w 1898 r. został docentem i otrzymał prawo wykładania, które przeniósł na Uniwersytet Lwowski, uzasadniając to m.in. możliwością prowadzenia wykładów w języku polskim. W wieku 28 lat objął stanowisko profesora nadzwyczajnego fizyki teoretycznej Uniwersytetu Lwowskiego, a mając 31 lat stanowisko profesora zwyczajnego, będąc wtedy najmłodszym profesorem w Cesarstwie Austro-Węgierskim. W 1913 r. przyjął zaproszenie Uniwersytetu Jagiellońskiego i objął kierownictwo Katedry Fizyki Eksperymentalnej po Auguście Witkowskim, który już dużo wcześniej przewidział go jako swego następcę. 15 lipca 1917 r. został wybrany na rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego, ale nie zdążył objąć tej funkcji. Marian Smoluchowski był jednym ze współtwórców kinetycznej teorii materii. Należał do grona prekursorów wykorzystania metod stochastycznych jako narzędzia do opisu zjawisk fizycznych. 3 nagrody Nobla w latach 20. były ściśle związane z jego osiągnięciami: w 1925 r. z chemii (Richard Zsigmondy), w 1926 r. z fizyki (Jean Perrin) i z chemii (Theodor Svedberg). Współpracował także blisko z filozofami szkoły lwowsko–warszawskiej, wprowadzając ich w arkana fizyki, sam zaś w obszarze filozofii zajmował się m.in. analizą pojęcia przypadku i prawdopodobieństwa. Marian Smoluchowski i jego brat Tadeusz należeli też do czołowych alpinistów europejskich tamtych czasów. Uczony należał także do pionierów polskiego narciarstwa i taternictwa. Na osobną uwagę zasługuje jego umiłowanie Polski, w tym wielki szacunek dla języka polskiego, polskiej przyrody i polskiej kultury. Izba w uchwale wyrazi przekonanie, że przywołanie postaci Mariana Smoluchowskiego w 100-lecie jego śmierci winno się stać okazją do wprowadzenia jego osoby do przestrzeni publicznej, szczególnie szkół i uczelni. „Bliższe poznanie jego życiorysu i osiągnięć będzie ważną lekcją polskiego wkładu do nauki światowej. Piękna postawa polskiego patriotyzmu, prezentowanego przez światowej klasy polskiego uczonego niech stanie się inspiracją dla młodego pokolenia i całego społeczeństwa” – napisano w uchwale, którą Izba jednomyślnie, 72 głosami, podjęła z inicjatywy senatora Kazimierza Wiatra.

Ustawa o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego pracowników wykonujących zawody medyczne zatrudnionych w podmiotach leczniczych – przyjęta bez poprawek

Cel ustawy, uchwalonej na podstawie projektu rządowego podczas 43. posiedzenia Sejmu, 8 czerwca 2017 r., to określenie sposobu ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego przysługującego poszczególnym grupom zawodowym tych pracowników, uwzględniającego rodzaj wykonywanej pracy, a także sposób i harmonogram dochodzenia do ustalonego poziomu wynagrodzenia zasadniczego. Zgodnie z ustawą najniższe wynagrodzenie zasadnicze ustala się jako iloczyn współczynnika pracy dla danej grupy zawodowej i wysokości przeciętnego wynagrodzenia w roku poprzedzającym. Do końca 2019 r. zamiast przeciętnego wynagrodzenia przyjmowana będzie kwota 3,9 tys. zł brutto.

Docelowa wysokość najniższego wynagrodzenia zasadniczego będzie osiągnięta dopiero po upływie okresu przejściowego, do końca 2021 r. Pierwszy wzrost, co najmniej o 10% różnicy między wynagrodzeniem zasadniczym a minimalnym, zaplanowano od 1 lipca 2021 r. Następne, co najmniej o 20% tej różnicy, będą dokonywane co roku.

Z szacunkowego wyliczenia wynika, że od 2022 r. minimalne wynagrodzenie lekarzy specjalistów będzie wynosiło ok. 6,4 tys. zł, lekarzy z I stopniem specjalizacji ‒ ok. 5,9 tys. zł, lekarzy bez specjalizacji ok. 5,3 tys. zł, a stażystów ‒ prawie 3,7 tys. Farmaceuci, fizjoterapeuci, diagności laboratoryjni i inni pracownicy medyczni z wyższym wykształceniem i specjalizacją zarobią minimum 5,3 tys. zł, a ci bez specjalizacji ‒ 3,7 tys. zł. Pielęgniarka z tytułem magistra i ze specjalizacją ma zarabiać co najmniej 5,3 tys. zł, bez tytułu magistra, ale ze specjalizacją ‒ 3,7 tys. zł, a bez specjalizacji 3,2 tys. zł. Fizjoterapeuci i inni pracownicy medyczni ze średnim wykształceniem będą zarabiać minimum 3,2 tys. zł.

Najniższe miesięczne wynagrodzenie określone w ustawie dotyczy podstawowego wynagrodzenia brutto, nie obejmuje więc dodatków, np. za pełnione dyżury. Do nowych przepisów będą musiały dostosować się wszystkie placówki medyczne, zarówno publiczne, jak i prywatne.

W wyniku głosowania (55 senatorów za, 26 ‒ przeciw) Izba poparła ustawę w wersji uchwalonej przez Sejm, co postulowała Komisja Zdrowia. W trakcie debaty łącznie 7 poprawek zaproponowali senatorowie: Leszek Czarnobaj, Tomasz Grodzki, Andrzej Misiołek i Jan Rulewski.

Ustawa trafi teraz do podpisu prezydenta.

Poprawka Senatu do ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz ustawy o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych

Nowelizacja, uchwalona przez Sejm na 44. posiedzeniu, 22 czerwca 2017 r., na podstawie projektu poselskiego, przewiduje możliwość stosowania marihuany w celach medycznych. Zgodnie z nowymi przepisami ziele konopi innych niż włókniste, wyciągi, nalewki farmaceutyczne, wszystkie inne wyciągi z konopi oraz żywica konopi innych niż włókniste będą mogły stanowić surowiec farmaceutyczny, przeznaczony do sporządzania tzw. leków recepturowych. Warunkiem dopuszczenia tego surowca do obrotu będzie uzyskanie pozwolenia wydanego przez prezesa Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych.

Komisja Zdrowia wnosiła o przyjęcie ustawy bez poprawek, ale Izba w wyniku głosowania (27 głosów za, 52 – przeciw, 2 wstrzymujące się) odrzuciła ten wniosek. Senator Jacek Włosowicz zaproponował, aby leki recepturowe zawierające w składzie marihuanę wydawane były z przepisu lekarza tylko na podstawie tzw. recept Rpw, tak jak w wypadku produktów leczniczych zawierających środki odurzające lub substancje psychotropowe. Recept na takie leki nie mogliby wystawiać lekarze weterynarii. Senatorowie poparli ustawę z tą zmianą (80 głosów za, 1 wstrzymujący się).

Teraz do senackiej poprawki ustosunkuje się Sejm.

Ustawa o zmianie ustawy o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej – przyjęta bez poprawek

Senat, zgodnie z wnioskiem Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej oraz Komisji Kultury i Środków Przekazu, przyjął bez poprawek nowelę, uchwaloną z jego inicjatywy na 44. posiedzeniu Sejmu, 22 czerwca 2017 r. Stanowisko takie poparło 79 senatorów, 1 wstrzymał się od głosu. Ustawa zostanie teraz skierowana do podpisu prezydenta.

Nowelizacja wprowadza zakaz nadawania nazw propagujących komunizm lub inny ustrój totalitarny szkołom, szpitalom, instytucjom kultury i osiedlom, a także wznoszenia takich pomników. Zakaz ten nie dotyczy pomników, które nie są wystawione na widok publiczny lub postawiono je w innym celu niż propagowanie ustroju totalitarnego, w ramach działalności artystycznej, edukacyjnej, kolekcjonerskiej czy naukowej. Zakazowi nie będą także podlegać pomniki wpisane do rejestru zabytków i znajdujące się na cmentarzach. Nazwy i pomniki propagujące ustrój totalitarny, które zostały nadane lub wzniesione przed obowiązywaniem ustawy, mają zostać zmienione lub usunięte w ciągu 12 miesięcy od dnia jej wejścia w życie. Nowela wydłuża ponadto z 2 tygodni do 1 miesiąca, a w wypadku sprawy szczególnie skomplikowanej ‒ do 2 miesięcy termin wydania przez Instytut Pamięci Narodowej opinii potwierdzającej niezgodność z ustawą nazwy nadanej budowli czy obiektowi.

Informacja o działalności Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w okresie od 1 stycznia 2016 r. do 31 grudnia 2016 r.

Prezes IPN Jarosław Szarek podkreślił, że rok 2016 był dla instytutu niezwykle ważny. Zmieniono ustawę o IPN, m.in. zakres chronologiczny historii, którym zajmuje się instytut, z lat 1939–89 został rozszerzony na okres 1917–89, likwidowano zbiór zastrzeżony, a także realizowano tzw. ustawę dezubekizacyjną. Powstały też biura: Upamiętnienia Walk i Męczeństwa oraz Poszukiwań i Identyfikacji, a Biuro Edukacji Publicznej podzielono na Biuro Badań Historycznych i Biuro Edukacji Narodowej. Prezes Jarosław Szarek zaznaczył, że zmiany te nie pociągnęły za sobą zwiększenia budżetu IPN, ale wszystkie zadania zostały zrealizowane.

Jedną z najbardziej widocznych sfer działalności Instytutu Pamięci Narodowej są prace poszukiwawcze prowadzone na tzw. Łączce i w kilkudziesięciu miejscach w Polsce, a także poza granicami Polski. W 2016 r. w Gdańsku odbył się pogrzeb Danuty Siedzikówny „Inki” i Feliksa Selmanowicza „Zagończyka” z udziałem wielu tysięcy osób i najwyższych władz RP. Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu podjęła kilka bardzo ważnych śledztw, dotyczących m.in. więźniarek obozu w Ravensbrück czy operacji polskiej NKWD. Instytut szczególną wagę przywiązuje do popularyzacji historii operacji NKWD w 1937 r., ponieważ wiedza o śmierci co najmniej 111 tys. naszych rodaków jest niewielka. IPN był jedną z pierwszych instytucji, które zaczęły publikować wydawnictwa na ten temat, m.in. w 2010 r. we współpracy z archiwami ukraińskimi wydaliśmy 2 obszerne tomy dokumentów dotyczących tego ludobójstwa. Instytut odgrywa ogromną rolę w upamiętnianiu dziedzictwa Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”. Realizuje duży projekt naukowy Encyklopedia „Solidarności”. To wielotomowe wydawnictwo ilustrujące dzieje „Solidarności” w latach 1980–89. Są to dziesiątki monografii i książek upamiętniających ten ruch i wszystko, co działo się wokół działalności Niezależnego Zrzeszenia Studentów. Obecnie przygotowywana jest monografia Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego Rolników Indywidualnych „Solidarność”. Rozpoczęto ponadto prace nad monografiami niemieckiego aparatu bezpieczeństwa.

Instytut prowadzi też aktywną działalność w wielu strukturach międzynarodowych, m.in. w ramach Europejskiej Platformy Pamięci i Sumienia, zajmującej się rozliczaniem spuścizny posttotalitarnej.

Prezes IPN Jarosław Szarek podkreślił, że instytut nie dzieli Polaków na mieszkających w kraju i poza nim. „Pamiętamy o naszych rodakach, odpowiadamy na ich potrzebę utrzymania więzi z ojczyzną. Organizujemy nie tylko przystanki historia, otwarte ostatnio w Nowym Jorku i Brukseli czy działające wcześniej w Wilnie, ale i wyjazdy naszych pracowników na zajęcia z nauczycielami i młodzieżą we wszystkich krajach, gdzie żyją Polacy” – mówił.

Sprawozdanie Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji z petycji rozpatrzonych w 2016 r.

Przedstawiając sprawozdanie, przewodniczący Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji senator Robert Mamątow podkreślił, że petycje stanowią ważną część pracy komisji, są przedmiotem wielu dyskusji, a także analizy obowiązującego prawa w zakresach wskazywanych przez autorów petycji. Umożliwiają też podjęcie prac legislacyjnych w celu zmiany prawa w dziedzinach postulowanych przez obywateli.

Senator Robert Mamątow poinformował, że w 2016 r. marszałek Senatu skierował do komisji praw człowieka 69 petycji, w tym 45 indywidualnych, 18 zbiorowych i 6 wielokrotnych. W porównaniu z liczbą petycji skierowanych do Senatu w 2015 r. nastąpił ich ponad 5-krotny wzrost. Podwoiła się również liczba petycji wielokrotnych i tych dołączanych do nich. W 2016 r. komisja kontynuowała też prace nad 5 petycjami z 2015 r. Na podstawie postulatów zawartych w 9 petycjach przygotowała 8 projektów ustaw. Wykaz i opis petycji zamieszczony jest na stronie internetowej Senatu.

Postulaty zawarte w petycjach dotyczyły m.in. sytuacji osób niepełnosprawnych, systemu ubezpieczeń społecznych, prawa rodzinnego i opiekuńczego, Karty Nauczyciela, prawa oświatowego, o szkolnictwie wyższym czy prawa pracy, kodeksu wyborczego, ordynacji podatkowej. Wnoszono na przykład o zaliczanie urlopów wychowawczych do stażu emerytalnego, o zmianę uprawnień do poświadczania zgodności kopii dokumentów z oryginałami w postępowaniu administracyjnym, wprowadzenie uprawnień do bezpłatnych leków dla osób najuboższych i przewlekle chorych dorosłych i dzieci czy ustanowienie niedzieli jako dnia wolnego od pracy i bez handlu.

Senator Robert Mamątow poinformował też, że do marszałka Senatu, komisji praw człowieka i innych organów Senatu oraz biur Kancelarii Senatu napływa liczna korespondencja. Autorzy 1721 pism zarejestrowanych w 2016 r. w Dziale Petycji i Korespondencji Biura Komunikacji Społecznejtytułowali je jako petycje lub przedstawiali propozycje zmiany przepisów prawa. Po wnikliwej analizie przygotowano 69 petycji, w tym 6 wielokrotnych.