Posiedzenia Senatu

16‒17 maja 2017 r. odbyło się 41. posiedzenie Senatu. Izba rozpatrzyła na nim 9 ustaw, do 1 wprowadziła poprawki. Podjęła też uchwałę okolicznościową i zdecydowała o wniesieniu do Sejmu 2 projektów ustaw.

Uchwała w sprawie uznania wielkich zasług dla Państwa Polskiego Leona Janty-Połczyńskiego w 150-lecie Jego urodzin

W uchwale, przygotowanej przez grupę senatorów, Izba oddała hołd wybitnemu Polakowi, wielkiemu patriocie, politykowi, prawnikowi i działaczowi społecznemu. Przypomniano, że 25 maja 2017 r. przypada 150. rocznica urodzin Leona Janty-Połczyńskiego. W czasach zaboru pruskiego był on m.in. patronem polskich kółek rolniczych na Pomorzu Gdańskim, wydawcą polskich czasopism, w latach I wojny światowej należał w Poznaniu do polskich tajnych stowarzyszeń walczących o niepodległość. W II RP piastował funkcje państwowe, wiceministra byłej Dzielnicy Pruskiej (1919–21) i ministra rolnictwa (1930–32) w 5 rządach. Był senatorem I i III kadencji. Na uwagę zasługuje niezwykle aktywna działalność społeczna Leona Janty-Połczyńskiego w polskim środowisku Pomorza już w okresie zaboru pruskiego, a także udział w licznych inicjatywach mających na celu uzyskanie niepodległości przez ziemie zachodnie w okresie I wojny światowej. Leon Janta-Połczyński zaangażował się w walkę o powrót Pomorza do Polski.

W uchwale Izba zaapelowała do środowisk oświatowych o popularyzację postaci tego wybitnego Polaka.

Poprawki Senatu do ustawy o restytucji narodowych dóbr kultury

Implementacja do polskiego prawa dyrektywy Unii Europejskiej, dotyczącej zwrotu dóbr kultury, wyprowadzonych niezgodnie z prawem z terytorium państwa członkowskiego UE, to cel ustawy, uchwalonej na podstawie projektu rządowego podczas 40. posiedzenia Sejmu, 21 kwietnia 2017 r. Celem dyrektywy jest ochrona integralności dziedzictwa kulturowego każdego z państw UE poprzez ułatwienie im dochodzenia zwrotu dóbr kultury, nielegalnie wyprowadzonych z ich krajów. Ustawa definiuje „dobro kultury” jako zabytek i rzecz ruchomą niebędącą zabytkiem, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na ich wartość artystyczną, historyczną bądź naukową lub z uwagi na ich znaczenie dla dziedzictwa i rozwoju kulturalnego. Ustawa obejmuje zatem także zabytki i dobra kultury, które takiego statusu nie mają (niezabytkowe dobra kultury), chodzi wyłącznie o dobra kultury o charakterze materialnym.

Chronione będą więc też muzealia (niebędące zabytkami) wpisane do inwentarza muzeum będącego instytucją kultury oraz materiały biblioteczne należące do narodowego zasobu bibliotecznego. Ograniczeniami wywozowymi zostaną więc objęte także np. niechronione dotąd zbiory sztuki współczesnej, często bardzo cenne.

Ustawa zawiera również regulacje odnoszące się do narodowych dóbr kultury polskiej należących do zbiorów publicznych. Zdefiniowano pojęcie „zbiorów publicznych”, które zostaną objęte szczególnymi regulacjami ochronnymi. Do 75 lat wydłużono czas, w którym może zostać wszczęte postępowanie o ich zwrot. W wypadku pozostałych narodowych dóbr kultury to 30 lat.

Za restytucję dóbr kultury będzie odpowiedzialny minister kultury i dziedzictwa narodowego. W kraju i za granicą ma podejmować działania służące odzyskaniu utraconego dobra kultury. Z urzędu będzie zajmował się sprawą zwrotu zabytków wywiezionych na stałe za granicę w wypadkach określonych ustawą. Minister będzie też zobligowany do współpracy z odpowiednimi instytucjami państw Unii Europejskiej, do wspierania wzajemnych konsultacji w sprawach zwrotu dóbr kultury na jej terytorium. Polska będzie mogła korzystać z procedury uproszczonej restytucji polskich narodowych dóbr kultury, ustanowionej w prawie UE.

Ustawa określa też zasady postępowania w sprawie zwrotu z państwa UE narodowych dóbr kultury Polski, wyprowadzonych z naszego kraju z naruszeniem prawa.

W ustawie zawarto także przepisy karne odnoszące się przede wszystkim do utrudniania postępowania o zwrot zagranicznego narodowego dobra kultury, np. przez zatajanie i podawanie nieprawdziwych informacji na temat jego przechowywania. Sprawca będzie podlegał karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat, a w wypadku sprawy mniejszej wagi ‒ karze grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności do 1 roku. Sąd będzie mógł orzec nawiązkę na wskazany cel społeczny związany z opieką nad zabytkami.

W ustawie znalazły się też przepisy usprawniające postępowanie w sprawie nakazania zwrotu dóbr kultury na terytorium państwa UE oraz eliminujących dotychczasowe luki i niejasności prawne. Przewidziano także regulacje prawne służące zabezpieczeniu odnalezionego dobra kultury. Rozszerzono obwiązek uzyskiwania pozwoleń na wywóz za granicę niektórych dóbr kultury niebędących zabytkami; określono ogólne zasady postępowania z dobrami kultury wyprowadzonymi z Polski z naruszeniem prawa po ich zwrocie. Zobowiązano firmy i osoby fizyczne zajmujące się obrotem dobrami kultury do prowadzenia ksiąg w celu ewidencjonowania tych dóbr oraz ekspertyz przez nie wystawianych.

Komisja Kultury i Środków Przekazu zaproponowała 7 poprawek legislacyjnych, doprecyzowujących i ujednolicających terminologię ustawy. Ponadto jedna ze zmian przesądza, że minister kultury będzie występował także w postępowaniach w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe, związanych z restytucją dóbr kultury. Izba jednomyślnie, 87 głosami, przyjęła ustawę z tymi poprawkami.

Ustawa z senackimi poprawkami trafi ponownie do Sejmu.

Ustawa o zmianie ustawy o zmianie ustawy o ochronie przeciwpożarowej – przyjęta bez poprawek

Nowelizacja, którą Sejm uchwalił na 40. posiedzeniu, 21 kwietnia 2017 r., z inicjatywy poselskiej, ma na celu racjonalne i efektywne wydatkowanie środków finansowych na ochronę przeciwpożarową i równomierne wsparcie wszystkich jednostek. Całość środków, płaconych obowiązkowo przez zakłady ubezpieczeń na ochronę przeciwpożarową, przekazywana będzie do komendanta głównego Państwowej Straży Pożarnej, który 50% przekaże Ochotniczej Straży Pożarnej, a 50% ‒ jednostkom ochrony pożarowej (zakładowe straże pożarne, zakładowe służby ratownicze, gminne jednostki straży pożarnej, terenowa służba ratownicza). Minister właściwy ds. wewnętrznych określi w drodze rozporządzenia sposób i tryb rozdziału środków, „mając na względzie zapewnienie skutecznego funkcjonowania jednostek ochrony przeciwpożarowej”.

Dotychczas zakłady ubezpieczeń były zobowiązane do przekazywania na cele związane z ochroną przeciwpożarową 10% sumy wpływów uzyskanych z tytułu ubezpieczenia od ognia. Połowa tej kwoty trafiała do komendanta głównego Państwowej Straży Pożarnej, a reszta ‒ do Zarządu Głównego Związku Ochotniczych Straży Pożarnych RP.

Podczas posiedzenia Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej żaden z wniosków – ani o odrzucenie ustawy, ani o jej przyjęcie bez poprawek – nie uzyskał większości. W trakcie debaty zmiany proponowali senatorowie Bogdan Borusewicz (zobowiązanie komendanta głównego Państwowej Straży Pożarnej do niezwłocznego informowania Zarządu Główny Ochotniczych Straży Pożarnych RP o wysokości środków finansowych na ochronę przeciwpożarową), Piotr Florek i Waldemar Sługocki (zmiana terminu wejścia ustawy w życie z 14 dni od dnia ogłoszenia do 1 stycznia 2018 r.), Piotr Zientarski (środki finansowe na ochronę przeciwpożarową miały by być przekazywane tylko Zarządowi Głównemu Związku Ochotniczych Straży Pożarnych RP). W wyniku głosowań odrzucono wniosek o odrzucenie noweli (57 głosów za, 30 – przeciw, 2 wstrzymujące się) i przyjęto ją bez zmian (57 głosów za, 30 – przeciw, 2 wstrzymujące się).

Nowelizacja zostanie teraz skierowana do podpisu prezydenta.

Ustawa o wypowiedzeniu Europejskiej konwencji w sprawie przemocy i ekscesów widzów w czasie imprez sportowych, a w szczególności meczów piłki nożnej, sporządzonej w Strasburgu dnia 19 sierpnia 1985 r. – przyjęta bez poprawek

Izba jednomyślnie, 89 głosami, przyjęła ustawę bez poprawek, o co wnosiły komisje: Nauki, Edukacji i Sportu oraz Spraw Zagranicznych i Unii Europejskiej.

Celem zmian wprowadzanych ustawą jest wypowiedzenie konwencji z 1985 r., co umożliwi związanie Polski nowymi, dostosowanymi do obecnych doświadczeń i dobrych praktyk regulacjami, przyjętymi 4 maja 2016 r., w sprawie zintegrowanego podejścia do bezpieczeństwa, zabezpieczenia i obsługi podczas meczów piłki nożnej i innych imprez sportowych.

Sejm wyraził zgodę na wypowiedzenie konwencji na 40. swoim posiedzeniu, 21 kwietnia 2017 r.

Ustawa o ratyfikacji Konwencji Rady Europy w sprawie zintegrowanego podejścia do bezpieczeństwa, zabezpieczenia i obsługi podczas meczów piłki nożnej i innych imprez sportowych, sporządzonej w Strasburgu dnia 4 maja 2016 r. – przyjęta bez poprawek

Zapobieganie incydentom i zakłóceniom porządku publicznego stanowiącym zagrożenie dla życia i zdrowia osób uczestniczących w meczach piłki nożnej i innych imprezach sportowych to cel konwencji, stanowiącej przedmiot ratyfikacji.

Po przyjęciu przez Senat ustawy bez poprawek, 89 głosami, co postulowały komisje: Nauki, Edukacji i Sportu oraz Spraw Zagranicznych i Unii Europejskiej, prezydent może podpisać ratyfikację.

Wcześniej zgodę na to wyraził Sejm podczas 40. posiedzenia, 21 kwietnia 2017 r.

Ustawa o zmianie ustawy – Kodeks spółek handlowych, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym – przyjęta bez poprawek

Wnioski komisji: Ustawodawczej oraz Gospodarki Narodowej i Innowacyjności o przyjęcie ustawy bez poprawek poparło 88 senatorów.

Teraz do podpisu prezydenta trafi nowelizacja, uchwalona na 40. posiedzeniu Sejmu, 21 kwietnia 2017 r., na podstawie projektu rządowego, która likwiduje możliwość korzystania ze „zwykłego” podpisu elektronicznego przy zakładaniu spółek z ograniczoną odpowiedzialnością przez internet (tryb S-24). Ma to zwiększyć bezpieczeństwo obrotu prawnego. Do podpisywania umowy spółki z o.o. zawiązywanej w tym trybie, a także do złożenia wniosku o jej wpis do Krajowego Rejestru Sądowego byłyby stosowane tylko kwalifikowany podpis elektroniczny i podpis potwierdzony profilem zaufanym ePUAP.

Ustawa o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – przyjęta bez poprawek

Celem nowelizacji, którą z inicjatywy Senatu Sejm uchwalił na 40. posiedzeniu, 21 kwietnia 2017 r., jest umożliwienie małoletnim, za zgodą sądu, udziału w posiedzeniach jawnych, zarówno podczas postępowania cywilnego, jak i sądowoadministracyjnego. Jak wskazywano w uzasadnieniu tej propozycji, umożliwienie małoletnim obserwacji rozprawy za zgodą sędziego „będzie miało wymiar edukacyjny oraz przygotuje ich do czynnego udziału w życiu publicznym”. Nowelizacja stanowi realizację postulatu zawartego w petycji (P9-23/16) wniesionej do Senatu.

Stanowisko komisji: Ustawodawczej oraz Praw Człowieka, Praworządności i Petycji o przyjęcie noweli bez poprawek Izba poparła 86 głosami, przy 1 przeciwnym.

Ustawa zostanie teraz skierowana do podpisu prezydenta.

Ustawa o roszczeniach o naprawienie szkody wyrządzonej przez naruszenie prawa konkurencji – przyjęta bez poprawek

Ustawa, uchwalona na 40. posiedzeniu Sejmu, 21 kwietnia 2017 r., na podstawie projektu rządowego, określa zasady odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez naruszenie prawa konkurencji, a także dochodzenia roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej przez naruszenie prawa konkurencji w postępowaniu cywilnym. Nowe przepisy wprowadzają szereg ułatwień dla poszkodowanych, którzy dochodzą roszczeń wobec sprawcy naruszenia prawa konkurencji, w tym nowy instrument w postaci wniosku o wyjawienie środka dowodowego.

Komisje: Praw Człowieka, Praworządności i Petycji oraz Gospodarki Narodowej i Innowacyjności wniosły o przyjęcie regulacji bez poprawek, co Izba poparła w wyniku głosowania (87 głosów za, 1 wstrzymujący się).

Ustawa trafi teraz do podpisu prezydenta.

Ustawa o zmianie ustawy – Prawo pocztowe – przyjęta bez poprawek

Nowelizacja, którą Sejm uchwalił z inicjatywy rządu na swoim 40. posiedzeniu, 21 kwietnia 2017 r., daje Poczcie Polskiej możliwość korzystania z unijnego programu pomocowego „Rekompensata dla Poczty Polskiej kosztu netto obowiązku świadczenia usług powszechnych w latach 2013‒2015”. Ma na celu realizację zaleceń Komisji Europejskiej wynikających z procedury udzielenia dotacji za świadczenie usług pocztowych ustawowo zwolnionych z opłat pocztowych. W ustawie określono sposób liczenia udziału operatorów pocztowych, zobowiązanych do wniesienia dopłaty na rzecz sfinansowania kosztu netto obowiązku świadczenia usług powszechnych przez operatora wyznaczonego, zgodny z unijnymi zasadami udzielania pomocy publicznej. Ponadto ustawa nakłada na prezesa UKE obowiązek przeprowadzania cyklicznego badania rynku pocztowego oraz przewiduje kary, które będą nakładane na operatorów pocztowych za nieudzielenie informacji, przekazanie informacji nieprawdziwych lub niepełnych.

Senat, zgodnie z wnioskiem Komisji Infrastruktury, przyjął ustawę bez poprawek, 89 głosami.

Nowe przepisy zaczną obowiązywać, jeśli nowelę podpisze prezydent.

Ustawa o zmianie ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury, ustawy – Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw – przyjęta bez poprawek

Ustawa, uchwalona z inicjatywy rządu na 41. posiedzeniu Sejmu, 11 maja 2017 r., przewiduje, że nabór do służby publicznej w sądownictwie będzie odbywał się na podstawie egzaminu. Aplikacja sędziowska odbywana w Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury będzie podstawową drogą dojścia do zawodu sędziego. Absolwenci z najlepszymi ocenami będą mieli pierwszeństwo w ubieganiu się o stanowiska asesorskie i sędziowskie.

Komisja Praw Człowieka, Praworządności i Petycji wniosła o przyjęcie ustawy bez poprawek, wniosek o jej odrzucenie złożył senator Piotr Zientarski. W wyniku głosowań Izba odrzuciła ten wniosek (57 głosów za, 29 – przeciw, 3 wstrzymujące się) i przyjęła propozycję komisji (57 głosów za, 30 – przeciw, 2 wstrzymujące się).

Nowela trafi do podpisu prezydenta.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych

Izba 88 głosami, przy 1 przeciwnym, zdecydowała o wniesieniu do Sejmu projektu ustawy. Do reprezentowania Senatu w dalszych pracach nad nim upoważniono senator Lidię Staroń.

Projekt, przygotowany przez Komisję Praw Człowieka, Praworządności i Petycji, nakłada na Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny obowiązek zaspokajania roszczeń o naprawienie szkody na osobie z tytułu umów obowiązkowego ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów oraz od odpowiedzialności cywilnej rolników z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego, w przypadku wyczerpania ustalonej w umowie ubezpieczenia sumy gwarancyjnej, określonej na podstawie przepisów obowiązujących przed dniem wejścia w życie ustawy z 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, do wysokości sumy gwarancyjnej określonej w tej właśnie ustawie. Projekt ten ma zapobiec skutkom wyczerpania się sumy gwarancyjnej z umów ubezpieczenia zawartych w latach dziewięćdziesiątych, kiedy to minimalna suma gwarancyjna była wielokrotnie niższa od przyjętej aktualnie.

Projekt stanowi realizację wystąpienia rzecznika praw obywatelskich do marszałka Senatu, dotyczącego problemu wyczerpywania się sum gwarancyjnych w wypadku obowiązkowych ubezpieczeń odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o radiofonii i telewizji

Senat jednomyślnie, 86 głosami, przyjął projekt ustawy, który następnie zostanie wniesiony do Sejmu. W dalszych pracach nad nim Izbę będzie reprezentował senator Jan Rulewski.

Projekt, przygotowany przez Komisję Praw Człowieka, Praworządności i Petycji, stanowi realizację postulatu zawartego w petycji (P-9-18/16), skierowanej do Senatu. Jego celem zwiększenie wymiaru czasu nadawania programów z udogodnieniami dla niepełnosprawnych tak, aby od 2022 r. co najmniej 50% kwartalnego czasu nadawania programu, z wyłączeniem reklam i telesprzedaży, miało takie udogodnienia. Obecnie obowiązująca ustawa zobowiązuje nadawców do nadawania programów z udogodnieniami dla niepełnosprawnych w wymiarze 10% kwartalnego czasu nadawania programu.

Projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych

Izba 59 głosami, przy 26 przeciwnych i 1 wstrzymującym się, odrzuciła projekt ustawy, wniesiony przez grupę senatorów, który różnicował wysokość zasiłku przysługującego w razie śmierci ubezpieczonego w zależności czy osoby uprawnione do jego wypłaty pozostawały ze zmarłym we wspólnym gospodarstwie domowym, czy też nie. Nowe świadczenie – zasiłek pośmiertny w wysokości 6 tys. zł wypłacany byłby osobom, które prowadziły wspólne gospodarstwo domowe ze zmarłym.