Z prac komisji senackich

Komisja Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej rozważała podjęcie inicjatywy ustawodawczej dotyczącej zmiany systemu alimentacyjnego w Polsce.

Podczas posiedzenia ogólne założenia takiej zmiany zaprezentował senator Jan Rulewski. Jego zdaniem obecny system, oparty na obowiązku alimentacyjnym rodziców przy ograniczonej pomocy ze strony państwa, nie zdaje egzaminu i jest dysfunkcyjny od wielu lat.

Senator zaproponował zastąpienie obecnego „sądowo-komorniczego systemu alimentacyjnego systemem administracyjnym z asekuracją sądową”. Podstawą realizacji zobowiązania alimentacyjnego byłaby decyzja administracyjna urzędnika na poziomie gminy, będąca efektem porozumienia zawartego między dłużnikiem alimentacyjnym a osobą uprawnioną. Odmowa realizacji porozumienia uruchamiałaby proces egzekucyjny. Kompleksowy monitoring płatności umożliwiałby obecnie działający system informatyczny Empatia, po odpowiednim przystosowaniu.

Chodzi m.in. o stworzenie „platformy alimentacyjnej”, która wykorzystywałaby informatyczny system Empatia dedykowany dla służb zabezpieczenia społecznego, umożliwiający wymianę informacji między ośrodkami pomocy społecznej, centrami pomocy rodzinie, ZUS, urzędami pracy i skarbowymi czy Krajowym Rejestrem Sądowym. Jak podkreślono w założeniach do zmian systemu alimentacyjnego: „System powinien być wykorzystywany do rejestracji wszystkich dłużników alimentacyjnych. Powinny być rejestrowane w nim wszystkie umowy, ugody i decyzje oraz ich ewentualne zmiany”.

Senator Jan Rulewski zaproponował także podniesienie progu dochodowego, umożliwiającego korzystanie z pomocy funduszu alimentacyjnego z 725 zł do 800 zł (dochód na 1 osobę w rodzinie), a także podniesienie wysokości świadczeń z funduszu alimentacyjnego. Minimalne świadczenie miałoby wynieść 300 zł, a maksymalne 600 lub 720 zł w wypadku dziecka niepełnosprawnego.

Senator Jan Rulewski postulował również utworzenie w urzędach miast i gmin stanowisk mediatora, mającego stałe godziny przyjęć. Jak uzasadniono, mediacja pomaga zredukować konflikty, a po jej zakończeniu strony są w stanie komunikować się ze sobą i utrzymywać poprawne stosunki. Jest to korzystne dla dzieci i pozwala stronom na bycie lepszymi rodzicami. Ponadto senator proponował, aby strony zobowiązane były do podjęcia próby zawarcia ugody przed wystąpieniem do sądu, tak jak obecnie przewiduje to postępowanie cywilne.

W opinii senatora Jana Rulewskiego wobec osób, które nie mają umowy o pracę, a istnieje domniemanie ukrywania przez nie dochodu lub majątku, lub osób, które w inny sposób działają na szkodę funduszu, urząd od razu kierował sprawę na drogę postępowania karnego. Sąd natomiast powinien takie osoby obejmować systemem dozoru elektronicznego. Należałoby również rozważyć wprowadzenie rozwiązania, które uchylającym się od spłaty zobowiązań dłużnikom uniemożliwiałoby uczestniczenie we władzach organizacji politycznych i społecznych, wykonywanie zawodów zaufania publicznego, a także zawodów związanych z wychowywaniem i opieką nad dziećmi. Dotyczyłoby to również zatrudnienia w instytucjach publicznych.

Nad przedstawionymi założeniami przeprowadzono dyskusję, w której głos zabrali senatorowie oraz przedstawicieleresortów rodziny i cyfryzacji, Biura Rzecznika Praw Obywatelskich, Biura Rzecznika Praw Dziecka, Krajowej Rady Kuratorów, Krajowej Rady Komorniczej, Krajowej Rady Kuratorów, a także stowarzyszeń działających na rzecz rozwiązywania problemów związanych z niealimentowaniem dzieci.

Zastępca przewodniczącego komisji rodziny senator Antoni Szymański zaproponował, aby zwrócić się do resortów rodziny i sprawiedliwości, rzeczników praw obywatelskich i dziecka o przygotowanie opinii na temat przedstawionych założeń.